Sternochetus mangiferae
ਕੀੜਾ
ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਫਲ਼ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ਼ ਪਛਾਣੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਕੀਟਾਂ ਦੇ ਕੀਤੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਅਤੇ ਛੇਕ ਛਿਲਕੇ ਉੱਤੇ ਸਿੱਲ੍ਹੇ ਘੇਰਿਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਘਿਰੇ ਲਾਲ-ਭੂਰੇ ਧੱਬਿਆਂ ਵਜੋਂ ਸਾਫ਼ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਧੱਬੇ, ਮਾਦਾ ਦੁਆਰਾ ਆਂਡੇ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਦੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਗਾੜ੍ਹਾ ਸੁਨਹਿਰੀ-ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦਾ ਪਦਾਰਥ ਰਿਸਦਾ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਲਾਰਵੇ ਆਂਡਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬੀਜ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਗੁੱਦੇ ਵਿਚਦੀ ਛੇਕ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਗੁਟਲੀ ‘ਤੇ ਛੇਕ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਲ਼ ਦਾ ਅੰਦਰੂਨੀ ਮਾਦਾ ਕਾਲ਼ਾ ਅਤੇ ਗਲਿਆ-ਸੜਿਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਫਲ਼ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਡਿੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬੀਜਾਂ ਦੇ ਪੁੰਗਰਨ ਦੀ ਤਾਕਤ ਵੀ ਘਟ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਦੁਰਲਭ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਮਿਸਾਲ ਵਜੋਂ, ਕੁਝ ਦੇਰੀ ਨਾਲ਼ ਪੱਕਣ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਬਾਲਗ ਕੀਟ ਫਲ਼ ਦੇ ਪਾਰ ਲੰਘ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਹਿ ਜਾਣ ਵਾਲ਼ੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਦੀ ਲਾਗ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਲ਼ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਵੀਵਰ ਐਂਟਸ (ਇਕੋਫ਼ੀਲਾ ਸਮਾਰਗਡੀਨਾ) ਦਰਖ਼ਤਾਂ ਤੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਸੰਤਰੀ ਰੰਗ ਦੀਆਂ ਕੀੜੀਆਂ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਕੀੜੀਆਂ ਨੂੰ ਬਾਲਗ ਢੋਰੇ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਬਾਇਓ-ਕੰਟਰੋਲ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਠੰਢੇ ਅਤੇ ਗਰਮ ਇਲਾਜ ਢੋਰੇ ਨੂੰ ਫਲ਼ ਉੱਤੇ ਇਸਦੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੜਾਵਾਂ ਦੌਰਾਨ ਮਾਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਵਾਇਰਸ ਵੀ ਢੋਰੇ ਦੇ ਲਾਰਵੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਡੁੰਘਾਈ ਨਾਲ਼ ਸਮਝੋ ਅਤੇ, ਜੇ ਉਪਲਬਧ ਹੋਵੇ ਤਾਂ, ਜੈਵਿਕ ਇਲਾਜ ਅਪਣਾਓ। ਡੈਲਟਾਮੈਥ੍ਰਿਨ ਦੇ ਦੋ ਛਿੜਕਾਵਾਂ ਨਾਲ਼ ਇਸਦੀ ਕਾਮਯਾਬ ਰੋਕਥਾਮ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ – ਪਹਿਲਾਂ ਛਿੜਕਾਅ ਜਦੋਂ ਫਲ਼ 2-4 ਸੈਮੀ ਅਕਾਰ ਦੇ ਹੋਣ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਛਿੜਕਾਅ ਇਸ ਤੋਂ 15 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ। ਕਾਫ਼ੀ ਤੱਤਾਂ ‘ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਛਿੜਕਾਅ ਇਸਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਬਹੁਤ ਕਾਮਯਾਬ ਹਨ।
ਬਾਲਗ ਢੋਰਾ ਅੰਡਾਕਾਰ ਭੂੰਡ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਲੰਬਾ ਸਿਰ ਨਲੀ ਵਰਗਾ ਲਗਦਾ ਹੈ। ਮਾਦਾ, ਕੱਚੇ (ਹਰੇ) ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਪੱਕੇ ਫਲ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਦੇ ਆਂਡੇ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਫਲ਼ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲੇ ਵਾਲ਼ੀ ਜਗ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਛਿਲਕੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਚੀਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੋਂ ਹਲਕੇ ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦਾ ਪਦਾਰਥ ਰਿਸਦਾ ਹੈ। 5-7 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਆਂਡਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ 1 ਮਿਮੀ ਲੰਬੇ ਲਾਰਵੇ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬੀਜ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਅੰਬੇ ਦੇ ਗੁੱਦੇ ਵਿੱਚ ਸੁਰੰਗ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਗੁਟਲੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਹੀ ਲਾਰਵਾ ਖ਼ੁਰਾਕ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਕਈ ਵਾਰੀ ਇਹ ਗਿਣਤੀ 5 ਤੱਕ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਦੁਰਲਭ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਲਾਰਵਾ ਅੰਬ ਦੇ ਗੁੱਦੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪਿਊਪਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਾਲਗ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਫਲ਼ ਦੇ ਡਿੱਗ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਫਲ਼ ਪੈਣ ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਰੁਕੇ ਹੋਏ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਫਲ਼ ਛੋਟੇ ਮੋਤੀ ਜਿੱਡੇ ਅਕਾਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਹ ਫਿਰ ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪੱਤਿਆਂ ਤੋਂ ਖ਼ੁਰਾਕ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਿਨਸੀ ਸੰਬੰਧ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਕੀਟਾਂ ਦੇ ਦੂਰ ਤੱਕ ਫੈਲਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਫਲ਼ਾਂ, ਬੀਜਾਂ ਅਤੇ ਨਿੱਕੇ ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ ਢੋਆ-ਢੁਆਈ, ਅਤੇ ਲਾਰਵਾ,ਪਿਊਪਾ ਜਾਂ ਬਾਲਗ ਕੀਟਾਂਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤਬੂਟੇ ਦੇ ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਹਿੱਸੇ ਹਨ।