Pempherulus affinis
ਕੀੜਾ
ਕਪਾਹ ਸਟੈਮ ਵੇਵਿਲ ਦੁਆਰਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਸੰਕਰਮਣ ਦਾ ਇੱਕ ਖਾਸ ਲ਼ੱਛਣ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਉੱਪਰ ਜਿਹੇ ਤਣੇ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਗੰਢ-ਵਰਗੀ ਸੋਜ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਤਣਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਟਿਸ਼ੂਆਂ 'ਤੇ ਲਾਰਵਿਆਂ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਕਰਕੇ ਹੋਏ ਨੁਕਸਾਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਨੁਕਸਾਨ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਨੌਜਵਾਨ ਪੌਦੇ ਨਿਸ਼ਚਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪੁਰਾਣੇ ਪੌਦੇ ਪਹਿਲਾਂ ਮੁਰਝਾਉਣ ਦੇ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਸੁੱਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਜਿਊਂਦੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋਸ਼ ਘੱਟੇਗਾ ਅਤੇ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੋਵੇਗਾ। ਤੇਜ਼ ਹਵਾ ਚੱਲਣ ਜਾਂ ਬੋਲਾਂ ਦੇ ਭਾਰੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਤਣੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਮਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਹੋਰਨਾਂ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਰੇਸ਼ੇਆਂ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਅਤੇ ਬੋਲਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਖਾਦ ਦੇਣ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਮਲਬੇ (ਐਫ.ਈ.ਐੱਮ.) ਵਾਲੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਨੀਮ ਕੇਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਟੈਮ ਅਤੇ ਸ਼ੂਟ ਵੇਵਿਲ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਘੱਟ (10 ਟਨ FYM + 250 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਨੀਮ ਕੇਕ/ਹੇਕਟੇਅਰ) ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਨੌਜਵਾਨ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਪਿੰਡੇ 'ਤੇ ਵੇਵਿਲ ਨੂੰ ਅੰਡੇ ਰੱਖਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਨਿੰਮ ਦੇ ਤੇਲ ਵਾਲੇ ਸਮਾਧਾਨਾਂ ਨਾਲ ਪੋਦਿਆਂ ਨੂੰ ਤਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵੇਵਿਲ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਅਤੇ ਨਿਯੰਤਰਣ (ਇੱਕ ਜੈਵਿਕ-ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ) ਲਈ ਫੈਰੋਮੋਨ ਦੇ ਫਾਹੇ ਵਰਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਹਮੇਸ਼ਾ ਇੱਕ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰੋ ਜੇਕਰ ਉਪਲੱਬਧ ਹੋ ਸਕੇ ਤਾਂ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਇਲਾਜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਬਚਾਓ ਦੇ ਉਪਾਅ ਇਕੱਠੇ ਕਰੋ। ਬੀਜਾਂ ਦੇ ਰੋਕਥਾਮ ਵਾਲੇ ਇਲਾਜਾਂ (10ਮੀਲੀ ਕਲੋਰਪਾਇਰੀਫੋਸ 20 ਈ.ਆਈ. / ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਬੀਜ) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀੜਿਆਂ ਦੇ ਫੈਲਣ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕਲੋਰਪਾਇਰੀਫੋਸ 20 EC ਨਾਲ ਸਟੈਮ ਕਾਲਰ ਦਾ ਸਪ੍ਰੇ ਇਲਾਜ ਤਣੇ ਅਤੇ ਸ਼ੂਟ ਵੇਵਿਲ (ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ 2.5 ਮਿ.ਲੀ./ਲੀਟਰ) ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਅਸਰਦਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅੰਕੂਰਣ ਹੋਣ ਦੇ 15-20 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ, ਹਰ 15 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਤਰਾਲ 'ਤੇ, ਪੌਦਿਆ ਨੂੰ ਤਰ ਕਰੋ। ਵੇਵਿਲ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਅਤੇ ਨਿਯੰਤਰਣ (ਇੱਕ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ) ਲਈ ਫੈਰੋਮੋਨ ਦੇ ਫਾਹੇ ਵਰਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਨੁਕਸਾਨ ਕਪਾਹ ਦੇ ਸਟੈਮ ਵੇਵਿਲ, ਪੇਮਫੇਰੁਲਸ ਐਫੀਨਿਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬਾਲਗ਼ ਵੇਵਿਲ ਛੋਟੇ, ਰੰਗ ਦੇ ਗੂੜੇ ਭੂਰੇ, ਆਪਣੇ ਖੰਭਾਂ ਅਤੇ ਸਿਰ ਤੋਂ ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਮਾਦਾਵਾਂ ਆਪਣੇ ਅੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਨੌਜਵਾਨ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਵੱਧ ਰਹਿਆਂ ਸ਼ੂਟਾਂ 'ਤੇ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ। ਅੰਡੇ ਫੁੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਚਿੱਟੀ ਜਿਹੀ ਸੂੰਡੀ ਤਣੇ ਅਤੇ ਛਾਲ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਬੋਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਨਾੜੀ ਦੀਆਂ ਟਿਸ਼ੂਆਂ 'ਤੇ ਖੁਰਾਕ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੱਧਰ ਤੋਂ ਥੋੜਾ ਉਪਰ ਤਣੇ 'ਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਸੋਜ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਕੋਟਨ ਸ਼ੂਟ ਵੇਵਿਲ ਵੀ (ਐਲਸੀਡੌਡਸ ਐਂਫੇਬਰ) ਬਹੁਤ ਸਮਾਨ ਜਿਹੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਉਸਦੇ ਇਲਾਜ ਅਤੇ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਵੀ ਇਹੋ ਉਪਾਅ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕੋਟਨ ਸਟੇਮ ਵੇਵਿਲ ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਲੇ ਖੰਭਾਂ ਤੋਂ ਪੀਲੇ ਬੈਂਡਸ ਦੇ ਨਾਲ ਗੂੜੇ ਗ੍ਰੇ-ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੋਟਨ ਸਟੈਮ ਵੇਵਿਲ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਕੀਟ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ।