CTV
ਰੋਗਾਣੂ
5 mins to read
ਸੀਟੀਵੀ ਸੰਕਰਮਣ ਦੇ ਲੱਛਣ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਕਾਰਕਾਂ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ, ਮੇਜਬਾਨ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਸ਼ਾਣੂ ਦੀ ਪਰਚੰਡਤਾ, ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ। ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਲੱਛਣ ਹਨ: ਰੁੱਖ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ("ਟਰਿਸਟੇਜ਼ਾ"), ਸਕੰਧ ਅਤੇ ਤਣੇ ਵਿਚ ਖੱਡਿਆਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦਾ ਪੀਲਾ ਹੋਣਾ। ਗਿਰਾਵਟ ਵਿੱਚ ਕਲੋਰੋਟਿਕ ਪੱਤੇ ਅਤੇ ਸੰਕਰਮਿਤ ਦਰੱਖਤਾਂ ਦਾ ਮਰਨਾ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਜਾਣ ਪਿੱਛੋਂ ਇਹ ਕਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਸਥਾਈ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਗਿਰਾਵਟ ਤੇਜ਼ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਪਹਿਲੇ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਜਾਣ ਤੋਂ ਕੁਝ ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਹੀ ਮੇਜਬਾਨ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਪੌਦੇ ਆਪਣੇ ਦੌਨਾਂ ਆਧਾਰਾਂ ਅਤੇ ਤਣਿਆਂ ਤੇ ਬੜੀ ਸੰਖਿਆਂ ਵਿੱਚ ਖੱਡੇ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਕਿਸਮਾਂ ਫ਼ੱਲਾਂ ਉਪਰ ਪਪੜੀ ਤੇ ਤੇਲ ਦੇ ਧੱਬੇ, ਜਾਂ ਭੂਰੇ ਧੱਬੇ ਗੂੰਦ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਦੀਆ ਹਨ।
ਪਰਜੀਵੀ ਭਰਿੰਡਾਂ ਜਾਂ ਛੋਟੇ ਮੱਛਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕੁੱਝ ਖੇਤ ਪ੍ਰਯੋਗ ਚੱਲ ਰਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ ਤੇ ਨਿੰਬੂ ਜਾਤੀ ਦੇ ਦਰੱਖਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਐਫੀਡ ਕੀਟਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਪਾਰਕ ਤੌਰ ਤੇ ਉਪਲੱਬਧ ਯੋਗਿਕ (ਕੁਦਰਤੀ ਪਾਈਰੇਥ੍ਰਮ, ਗਾੜੇ ਤੇਜ਼ਾਬ), ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਸਾਬਨਾਂ ਜਾਂ ਬਾਗਬਾਨੀ ਤੇਲ (ਪੌਦੇ ਜਾਂ ਮੱਛੀ ਦੇ ਤੇਲ) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ। ਪਾਣੀ ਦੇ ਹਲਕੇ ਯੋਗਿਕ ਅਤੇ ਸਰਫ ਦੇ ਕੁਝ ਤੁਪਕਿਆਂ ਨੂੰ ਪੌਦੇ ਦੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ ਉੱਤੇ ਛਿੜਕ ਕੇ ਵੀ ਐਫੀਡ ਕੀਟ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਉਪਲੱਬਧ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਇਲਾਜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਰੇਕਥਾਮ ਦੇ ਉਪਾਵਾਂ ਦੇ ਇਕਸਾਰ ਪਹੁੰਚ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰੋ। ਵਿਸ਼ਾਣੂਆਂ ਨੂੰ ਰਸਾਇਣਿਕ ਵਿਕਲਪਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਿੱਧਾ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਐਫਿਡ ਕੀਟਾਂ ਦੇ ਰਸਾਇਣਕ ਨਿਯੰਤਰਣ ਲਈ ਆਕੜਿਆਂ ਦੇ ਕੋਸ਼ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰੋ।
ਲੱਛਣ ਨਿੰਬੂ ਜਾਤੀ ਦੇ ਟ੍ਰਿਸਟਿਜ਼ਾ ਵਿਸ਼ਾਣੂ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਨਿੰਬੂ ਦੇ ਦਰੱਖਤਾਂ ਵਿੱਚ ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਖਤਰਨਾਕ ਅਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਵਿਸ਼ਾਣੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਕਾਲੇ ਨਿੰਬੂ ਜਾਤੀ ਦੇ ਐਫੀਡ ਕੀਟ, ਟੋਕਸੋਪਟੇਰਾ ਦੁਆਰਾ ਅਨਿਯੰਤਰਿਤ ਤਰਿੱਕੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਐਫਿਡ ਕੀਟ 5-60 ਮਿੰਟ ਲਈ ਲਾਗ ਵਾਲੇ ਪੌਦਿਆਂ ਤੇ ਭੋਜਨ ਦੌਰਾਨ ਵਿਸ਼ਾਣੂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ 24 ਘੰਟਿਆਂ ਬਾਅਦ ਇਸਨੂੰ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਗੁਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਹੋਰ ਕੀੜੇ ਵੀ ਇਸ ਦੇ ਫੈਲਣ ਲਈ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹਨ (ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ ਕਪਾਹ ਅਐਫਿਡ, ਐਪਹਿਸ ਗੌਸੀਪੀ)। ਦੂਸ਼ਿਤ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਕਲਮ ਬੰਨਣਾਂ ਵੀ ਦੂਸਰੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਾਣੂਆਂ ਨੂੰ ਫੈਲਾਣ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਲੱਛਣਾਂ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਵਿਸ਼ਾਣੂ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਕਿਸਮਾਂ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਲੱਛਣ ਨਹੀਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਹੋਰ ਕਿਸਮਾਂ ਦਰੱਖਤ ਦੀ ਗੰਭੀਰ ਕਮੀ ਅਤੇ ਮੌਤ ਜਾਂ ਤਣੇ ਅਤੇ ਆਧਾਰ ਵਿਚ ਡੂੰਘੇ ਖੱਡਿਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਵਿਸ਼ਾਣੂ ਦੇ ਸੰਕਰਮਣ ਅਤੇ ਗੁਣਾ ਲਈ ਸਰਵੋਤਮ ਤਾਪਮਾਨ 20-25 ਡਿਗਰੀ ਸੈਂਲਸਿਅਸ ਹੈ।