Septoria citri
ਉੱਲੀ
ਫਲਾਂ ਤੇ, ਛੋਟੇ, ਦਾਬ ਜਾਂ ਖੱਡੇ (1-2 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਦੇ ਵਿਆਸ) ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਛਿੱਲਕੇ ਤੋਂ ਡੂੰਘਾਈ ਵੱਲ ਨਹੀਂ ਵੱਧਦੇ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਖੱਡੇ ਹਲਕੇ ਪੀਲੇ-ਲਾਲ ਰੰਗ ਅਤੇ ਹਰੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਫ਼ਲ ਦੇ ਪਰਿਪੱਕ ਹੌਣ ਤੇ ਲਾਲ-ਭੂਰੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਖ਼ਮ ਇੱਕ ਅਨਿਯਮਿਤ ਭੂਰੇ ਤੋਂ ਕਾਲੇ ਧੱਬੇਦਾਰ ਨਿਸ਼ਾਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਨੇੜੇ ਸਮੂਹਿਕ ਕਾਲੇ ਧੱਬੇ ਕਾਲੇ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਉੱਲੀ ਦੇ ਅੰਗ ਛੱਡਣ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਾਗੀ ਫ਼ਲ ਛੇਤੀ ਹੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਗੰਧ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਡਿੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪੱਤੇ ਦੇ ਲੱਛਣ ਪੀਲੇ ਪ੍ਰਭਾਮੰਡਲ ਨਾਲ ਘਿਰੇ ਹੋਏ, ਉਠੇ ਹੋਏ ਛਾਲੇ ਵਰਗੇ ਕਾਲੇ ਧੱਬਿਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ (1-4 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਵਿਆਸ)। ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਧੱਬਿਆਂ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਨੈਕਰੋਟਿਕ ਅਤੇ ਪੀਲੇ ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਨੁਕੂਲ ਹਾਲਤਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਬੀਮਾਰੀ ਰੁੱਖ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਪੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਨਾਲ ਘੇਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਪੱਤੀਆਂ ਡਿੱਗ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜ਼ਖ਼ਮ ਗੂੜ੍ਹੇ ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗੂੜੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਉੱਲੀ ਦੇ ਕਾਲੇ ਅੰਗ।
ਕੋਪਰ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਕ ਸਲਫੇਟ ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਜੈਵਿਕ ਉੱਲੀਨਾਸ਼ਕ ਸੇਪਟੋਰੀਆ ਸਿਟਰੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਖਤਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਰਦੀ ਦੀ ਬਾਰਸ਼ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ, ਜੇ ਲੋੜ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਹੋਰਨਾਂ ਅਨੁਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਸਰਦੀ ਅਤੇ ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਵਿੱਚ ਛੇਤੀ ਵਰਤਣ ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਉਪਲੱਬਧ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਇਲਾਜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਰੇਕਥਾਮ ਦੇ ਉਪਾਵਾਂ ਦੇ ਇਕਸਾਰ ਪਹੁੰਚ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰੋ। ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਰੋਗ ਨਿਯੰਤ੍ਰਣ ਲਈ ਪਤਝੱੜ ਦੀ ਬਾਰਸ਼ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂਬੇ ਵਾਲੇ ਉੱਲੀਨਾਸ਼ਕ ਲਾਗੂ ਕਰੋ। ਤਾਂਬੇ ਮਿਸ਼ਰਣਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਐਜ਼ੌਕਸੀਸਟਰੋਬਿਨ ਵਾਲੇ ਉਤਪਾਦ ਦੇ ਮੇਲ ਵੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਸਪਰੇਆਂ ਨੂੰ ਸਰਦੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ, ਜੇ ਲੋੜ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਸਰਦੀ ਅਤੇ ਬਸੰਤ ਰੁੱਤਾਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਹੋਰਨਾਂ ਅਨੁਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਉੱਲੀ ਛੋਟੀ ਟਾਹਲੀਆਂ, ਮਰੀ ਲੱਕੜੀ,ਪੱਤਿਆਂ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦੇ ਢੇਰ ਤੇ ਜੀਵਿਤ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਬਿਜਾਣੂ ਪਾਣੀ ਦੇ ਛਿੜਕਾਅ ਨਾਲ ਸਿਹਤਮੰਦ ਪੱਤਿਆਂ ਅਤੇ ਫ਼ੱਲਾਂ ਤੱਕ ਫੈਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਲਾਗ ਉਦੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਠੰਡੇ, ਨਮ ਮੌਸਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗਰਮੀ ਦੇ ਆਖਿਰ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਪੱਤਝੜ ਵਿੱਚ ਫ਼ੱਲ ਅਜੇ ਵੀ ਹਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉੱਲੀ ਫ਼ੱਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ 5-6 ਮਹੀਨੇ ਤੱਕ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਲੱਛਣ ਫ਼ਲ ਦੇ ਪੱਕਣ ਤੇ ਨਹੀਂ ਵੱਧਦੇ, ਆਮਤੌਰ ਤੇ ਠੰਢੇ ਹਵਾ ਵਾਲੇ ਮੌਸਮ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ। ਸੈਪਟੋਰਿਆ ਧੱਬੇ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਸਾਧਾਰਣ ਬਾਰਸ਼ਾਂ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਾਰਸ਼ਾਂ ਦੋਰਾਨ ਵਧੇਰੇ ਗੰਭੀਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਘੱਟ ਜਾਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬਦਲਣ ਵਾਲਾ ਤਾਪਮਾਨ ਸੋਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਲਈ ਨਿੰਬੂ ਦੇ ਟਿਸ਼ੂ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਸਕਦਾ ਹੈ।