Phyllosticta citricarpa
ਉੱਲੀ
ਉੱਲੀ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਫੱਲਾਂ ਤੇ ਵੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਖਤ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਦੇ ਧੱਬੇ ਵਿਆਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਧੱਬੇ ਰੌਸ਼ਨ ਕੇਂਦਰਾਂ ਨਾਲ ਖੱਡੇ ਵਰਗੇ, ਗੂੜੇ ਭੂਰੇ ਤੋਂ ਕਾਲੇ ਕਿਨਾਰੇ, ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਸੰਤਰੀ ਫ਼ੱਲਾਂ ਤੇ ਹਰਾ ਪ੍ਰਭਾਮੰਡਲ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਫਾਲਸ ਮਿਲਾਨੋਸ ਉੱਠੇ ਹੋਏ ਗੂੜੇ ਭੂਰੇ ਤੋਂ ਕਾਲੇ ਧੱਬੇ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਹਰੇ ਫ਼ੱਲਾਂ ਤੇ ਸੰਗਠਿਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਛਾਇਆਂ ਦੇ ਧੱਬੇ ਸੰਤਰੀ ਤੋਂ ਲਾਲ, ਚਪਟੇ, 1-3 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਵਿਆਸ ਵਿਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਪਯੁਕਤ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਦੇਰ ਨਾਲ ਦਿਖਦੇ ਹਨ। ਧੱਬੇ ਉਮਰ ਦੇ ਨਾਲ ਭੂਰੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਹਰੀਲੇ ਧੱਬੇ ਵੱਡੇ, ਥੋੜ੍ਹੇ ਧੱਸੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪਰਿਪੱਕ ਫ਼ੱਲ ਦੇ ਵੱਡੇ ਖੇਤਰਾਂ ਤੇ ਅਨਿਯਮਿਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਫੈਲਦੇ ਹਨ। ਪੱਤੇ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਅਸਾਧਾਰਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਨਿੰਬੂ ਦੇ ਦਰੱਖਤਾਂ ਉੱਤੇ ਛੋਟੇ, ਨੈਕਰੋਟਿਕ ਧੱਸੇ ਧੱਬਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਰੌਸ਼ਨ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਗੂੜੇ ਕਿਨਾਰੇ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕਲੋਰੀਟਿਕ ਪ੍ਰਭਾਮੰਡਲ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਜਾਲ, ਬਾਰਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਔਸ ਮਾਪਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਿਜਾਣੂਆਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ, ਉੱਲੀਨਾਸ਼ਕ ਲਾਗੁੂ ਕਰਨ ਲਈ ਸਮਾਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਰੋਗਾਣੂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਤਾਂਬੇ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਵਾਡੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਇਲਾਜ ਜਾਂ ਫ਼ੱਲਾਂ ਨੂੰ ਮੋਮ ਲਾਣ ਨਾਲ ਵੀ ਰੋਗਾਣੂਆਂ ਦੀ ਵੱਧਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਅਤੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਨੂੰ ਘਟਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਉਪਲੱਬਧ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਇਲਾਜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਰੇਕਥਾਮ ਦੇ ਉਪਾਵਾਂ ਦੇ ਇਕਸਾਰ ਪਹੁੰਚ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰੋ। ਬੈਨਜ਼ੀਮਿਡਾਜ਼ੋਲ ਉੱਲੀਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਾਡੀ ਤੋਂ ਪਹਿੱਲਾਂ ਵਾਲੀ ਸਪਰੇਅ ਨੂੰ ਨਿਵਾਰਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪਰੀਵਹਨ ਜਾਂ ਭੰਡਾਰਨ ਦੌਰਾਨ ਫ਼ੱਲਾਂ 'ਤੇ ਲੱਛਣ ਦੇਰੀ ਨਾਲ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਗੁਆਜ਼ਾਟਾਇਨ ਜਾਂ ਇਮਾਜ਼ਾਲਿਲ ਨਾਲ ਇਲਾਜ, ਕਾਲੇ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਦੇ ਧੱਬਿਆਂ ਵਿਚ ਰੋਗਾਣੂਆਂ ਦੀ ਵੱਧਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਘਟਾਉਦਾ ਹੈ। ਉੱਲੀਨਾਸ਼ਕ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਟੋਰੋਬਿਲੁਰਿਨਸ, ਡਾਇਥੋਕਾਰਬਾਮੇਟਸ ਅਤੇ ਬੇਂਨਜ਼ੀਮਿਡਾਜ਼ੋਲ ਵੀ ਉੱਲੀ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕੁਸ਼ਲ ਹਨ, ਪਰ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰੋਧਕਤਾ ਵੀ ਵਿਕਸਤ ਹੋਈ ਹੈ।
ਪੱਤਿਆਂ ਦੇ ਮਲਬੇ ਵਿੱਚ ਉੱਲੀ ਠੰਡ ਬਿਤਾਉਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬਸੰਤ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਬੀਜਾਣੂ ਪੈਦਾ ਕਰਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਇੱਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਜੋ ਪੱਤਾ ਮਲਬੇ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਗਿੱਲੇ ਅਤੇ ਸੁੱਕਣ ਦੁਆਰਾ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਾਰਿਸ਼ ਜਾਂ ਸਿੰਚਾਈ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਬੀਜਾਣੂ ਬਾਹਰ ਕੱਢੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਹਵਾ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੁਆਰਾ ਫੈਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਉਤਕਾਂ ਤੇ ਅੰਕੁਰਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪੱਤਿਆਂ 10 ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਚਪੇਟ ਵਿੱਚ ਆ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਫੁੱਲ ਦਾ ਫ਼ੱਲ ਬਣਨ ਤੋਂ 4-5 ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਫ਼ਲ ਚਪੇਟ ਵਿੱਚ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸੰਕਰਮਣ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਉੱਲੀ ਛਿਲ ਅਤੇ ਉਪਤਵਕ ਦੇ ਵਿਚਲੇ ਇਲਾਕੇ ਨੂੰ ਬਸਤੀਵਾਦ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਫ਼ੱਲ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਪਰਿਪੱਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੰਕਰਮਣ ਸ਼ਾਤ ਅਤੇ ਅਦਿੱਖ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਪੱਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੰਕਰਮਣ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਲੁਕਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਪੱਤੇ ਦੇ ਧੱਬੇ ਪੁਰਾਣੇ ਪੱਤਿਆਂ ਤੇ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪੱਤੇ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਪਤਲੇ ਪੁੰਜ ਵਿਚ ਬਿਜਾਣੂ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਗਿੱਲੇ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿਚ ਘੁਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਲਗਾਤਾਰ ਬਾਰਿਸ਼ ਜਾਂ ਪਾਣੀ ਦੇ ਛਿੜਕਾਅ ਰਾਹੀਂ ਬੀਮਾਰੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।