Arachis hypogaea
ਪਾਣੀ ਦੇਣਾ
ਦਰਮਿਆਨਾ
ਕਾਸ਼ਤ
ਸਿੱਧੀ ਬੀਜਾਈ
ਵਾਢੀ
120 - 150 ਦਿਨ
ਮਜ਼ਦੂਰ
ਉੱਚ
ਧੁੱਪ
ਪੂਰਾ ਸੂਰਜ
ਪੀਐਚ ਪੱਧਰ
5.5 - 7
ਤਾਪਮਾਨ
15°C - 45°C
ਖਾਦੀਕਰਨ
ਘੱਟ
ਮੂੰਗਫਲੀ ਦਾ ਪੌਦਾ ਫੈਬਸੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਇਕ ਫਲੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਖੰਡੀ ਅਤੇ ਉਪ-ਖੰਡ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ਤੇ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮੂੰਗਫਲੀ ਦਾ ਦਾਣਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੌਸ਼ਟਿਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਤੇਲ ਅਤੇ ਚਰਬੀ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇ ਕਾਰਨ "ਤੇਲ ਦੀ ਫਸਲ" ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੂੰਗਫਲੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਪਰ ਹੁਣ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਤਕਰੀਬਨ 42 ਮਿਲੀਅਨ ਏਕੜ ਵਿਚ 20 ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਮੂੰਗਫਲੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 37% ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਸਫਲ ਮੂੰਗਫਲੀ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਸਹੀ ਤਿਆਰੀ ਅਤੇ ਦੇਖਭਾਲ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਖੇਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਜੁਤਾਈ ਬੀਜਣ ਤੋਂ 6 ਹਫ਼ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ 20-30 ਸੈਮੀ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ 'ਤੇ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਉੱਚ-ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਬੀਜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਨਿਸ਼ਚਤ ਕਰੋ। ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰਾਈਜ਼ੋਬੀਅਮ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਫਿਕਸੇਸਨ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਲਈ ਰਾਈਜ਼ੋਬੀਅਮ ਇਨੋਕਿਉਲਮ ਲਗਾਓ। ਮੂੰਗਫਲੀ ਦੀ ਕਿਸਮ (ਗੁੜ੍ਹੀ ਜਾਂ ਫੈਲਾਉਣ) ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਪੌਦਿਆਂ ਵਿਚਕਾਰ 10-15 ਸੈ.ਮੀ. ਦੀ ਦੂਰੀ ਅਤੇ ਕਤਾਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ 60 ਸੈ.ਮੀ. ਦੀ ਦੂਰੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਮੂੰਗਫਲੀ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿਕਾਸ ਵਾਲੀ, ਢਿੱਲੀ ਟੈਕਸਚਰਡ ਮਿੱਟੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਲਕੀ, ਰੇਤਲੀ ਲੋਮ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਵਧੀਆ ਉੱਗਦੀ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਤੱਕ ਕਿ ਮੂੰਗਫਲੀ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਧ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਬਰਕਰਾਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਸਥਿਤੀ ਲਈ ਇਹ ਅਨੁਕੂਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸੰਘਣੀ ਮਿੱਟੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚਿਕਣੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮੂੰਗਫਲੀ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪੈਗਾਂ ਨੂੰ ਮਿਟੀ ਵਿੱਚ ਫੈਲਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਹਵਾਦਾਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਥੋੜੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਜੈਵਿਕ ਪਦਾਰਥ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਮੂੰਗਫਲੀ ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਤੇਜ਼ਾਬੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ 5.9 - 7 ਦੀ ਪੀ.ਐਚ. ਵਾਲੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਵਧੇਗੀ।
ਮੂੰਗਫਲੀ ਦੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਪੂਰੇ ਸੂਰਜ ਵਾਲਾ ਗਰਮ ਅਤੇ ਨਮੀ ਵਾਲਾ ਮੌਸਮ ਅਨੁਕੂਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਔਸਤਨ ਸਰਬੋਤਮ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦਾ ਲਗਭਗ 30 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤਾਪਮਾਨ ਅਤੇ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 100 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਦਾ ਆਦਰਸ਼ ਤਾਪਮਾਨ ਵਾਧੇ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਮੂੰਗਫਲੀ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮੂੰਗਫਲੀ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਤਾਪਮਾਨ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੀਮਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕਾਰਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਮੂੰਗਫਲੀ ਠੰਡੇ ਅਤੇ ਗਿੱਲੇ ਮੌਸਮ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੋਵੇ, ਇਹ ਹਾਲਾਤ ਫਸਲ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
Arachis hypogaea
ਸਿਹਤਮੰਦ ਫਸਲਾਂ ਉਗਾਓ ਅਤੇ ਵੱਧ ਝਾੜ ਪਾਓ ਪਲਾਂਟਿਕਸ ਐਪ ਨਾਲ !
ਮੂੰਗਫਲੀ ਦਾ ਪੌਦਾ ਫੈਬਸੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਇਕ ਫਲੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਖੰਡੀ ਅਤੇ ਉਪ-ਖੰਡ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ਤੇ ਉਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮੂੰਗਫਲੀ ਦਾ ਦਾਣਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੌਸ਼ਟਿਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਤੇਲ ਅਤੇ ਚਰਬੀ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇ ਕਾਰਨ "ਤੇਲ ਦੀ ਫਸਲ" ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੂੰਗਫਲੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਪਰ ਹੁਣ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਤਕਰੀਬਨ 42 ਮਿਲੀਅਨ ਏਕੜ ਵਿਚ 20 ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਮੂੰਗਫਲੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 37% ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਪਾਣੀ ਦੇਣਾ
ਦਰਮਿਆਨਾ
ਕਾਸ਼ਤ
ਸਿੱਧੀ ਬੀਜਾਈ
ਵਾਢੀ
120 - 150 ਦਿਨ
ਮਜ਼ਦੂਰ
ਉੱਚ
ਧੁੱਪ
ਪੂਰਾ ਸੂਰਜ
ਪੀਐਚ ਪੱਧਰ
5.5 - 7
ਤਾਪਮਾਨ
15°C - 45°C
ਖਾਦੀਕਰਨ
ਘੱਟ
ਸਫਲ ਮੂੰਗਫਲੀ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਸਹੀ ਤਿਆਰੀ ਅਤੇ ਦੇਖਭਾਲ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਖੇਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਜੁਤਾਈ ਬੀਜਣ ਤੋਂ 6 ਹਫ਼ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ 20-30 ਸੈਮੀ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ 'ਤੇ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਉੱਚ-ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਬੀਜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਨਿਸ਼ਚਤ ਕਰੋ। ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰਾਈਜ਼ੋਬੀਅਮ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਫਿਕਸੇਸਨ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਲਈ ਰਾਈਜ਼ੋਬੀਅਮ ਇਨੋਕਿਉਲਮ ਲਗਾਓ। ਮੂੰਗਫਲੀ ਦੀ ਕਿਸਮ (ਗੁੜ੍ਹੀ ਜਾਂ ਫੈਲਾਉਣ) ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਪੌਦਿਆਂ ਵਿਚਕਾਰ 10-15 ਸੈ.ਮੀ. ਦੀ ਦੂਰੀ ਅਤੇ ਕਤਾਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ 60 ਸੈ.ਮੀ. ਦੀ ਦੂਰੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਮੂੰਗਫਲੀ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿਕਾਸ ਵਾਲੀ, ਢਿੱਲੀ ਟੈਕਸਚਰਡ ਮਿੱਟੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਲਕੀ, ਰੇਤਲੀ ਲੋਮ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਵਧੀਆ ਉੱਗਦੀ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਤੱਕ ਕਿ ਮੂੰਗਫਲੀ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਧ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਬਰਕਰਾਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਸਥਿਤੀ ਲਈ ਇਹ ਅਨੁਕੂਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਸੰਘਣੀ ਮਿੱਟੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚਿਕਣੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮੂੰਗਫਲੀ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪੈਗਾਂ ਨੂੰ ਮਿਟੀ ਵਿੱਚ ਫੈਲਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਹਵਾਦਾਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਥੋੜੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਜੈਵਿਕ ਪਦਾਰਥ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਮੂੰਗਫਲੀ ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਤੇਜ਼ਾਬੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ 5.9 - 7 ਦੀ ਪੀ.ਐਚ. ਵਾਲੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਵਧੇਗੀ।
ਮੂੰਗਫਲੀ ਦੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਪੂਰੇ ਸੂਰਜ ਵਾਲਾ ਗਰਮ ਅਤੇ ਨਮੀ ਵਾਲਾ ਮੌਸਮ ਅਨੁਕੂਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਔਸਤਨ ਸਰਬੋਤਮ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦਾ ਲਗਭਗ 30 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤਾਪਮਾਨ ਅਤੇ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 100 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਦਾ ਆਦਰਸ਼ ਤਾਪਮਾਨ ਵਾਧੇ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਮੂੰਗਫਲੀ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮੂੰਗਫਲੀ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਤਾਪਮਾਨ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੀਮਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕਾਰਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਮੂੰਗਫਲੀ ਠੰਡੇ ਅਤੇ ਗਿੱਲੇ ਮੌਸਮ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੋਵੇ, ਇਹ ਹਾਲਾਤ ਫਸਲ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿਚ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।