सुटी काजळी (काणी)

कशामुळे झाले

बियात रहाणार्‍या उस्टिलागो ट्रिटिसी नावाच्या बुरशीमुळे ही लक्षणे उद्भवतात, जी संक्रमित गव्हाच्या बियांत सुप्तावस्थेत रहाते. बुरशीचा विकास झाडाच्या वाढीच्या बरोबरीने चालतो. जेव्हा संक्रमित बियाणे रुजतात, तेव्हा बुरशीची वाढ गव्हाच्या कोवळ्या रोपातील कोंबांबरोबर सुरु होते आणि अखेरीस फुलात ती घर करते. परागकणांच्या ऐवजी फुलांतुन बुरशीचे बीजाणू निरोगी फुलांवर वार्‍याद्वारे पसरतात. तिथे ते रुजतात आणि आतील भागात घर करतात आणि नविन बियाणांत शिरुन रहातात. संक्रमित बियाणात जरी सुप्तावस्थेतील बीजाणू असले तरी ती वरुन निरोगी दिसतात. हे बियाणे रुजविण्यासाठी वापरले गेल्यास हे चक्र पुन्हा सुरु होते. पीकांचे राहिलेले अवशेष, पाऊस आणि किडे हे बीजाणू पसरण्याचे अन्य मार्ग आहेत. आर्द्र हवामान (६०-८५% सापेक्ष आद्रता) आणि बरोबर वारंवार पडणारा पाऊस किंवा दव आणि १६-२२ डिग्री सेल्शियसचे थंड हवामान या बुरशीच्या बीजाणूंना पटकन रुजण्यासाठी अनुकूल आहे.