लाल भोपळा
काकडीवर हिरवे ठिपके देणारा विषाणू
CGMMV
विषाणू
थोडक्यात
- नविन पानांवर फिकट हिरव्या किंवा पिवळ्या रंगाचे ठिपके येतात आणि शिरा मुक्त भागात दिसतात.
- पानांवर पिवळसर ठिपके येणे, चुरगळणे किंवा विकृत आकाराची होतात.
- वाढ खुंटते.
- फळे ठिपकेदार, पट्टेदार किंवा विकृत असतात.
लाल भोपळा
लक्षणे
रोगाच्या सुरवातीच्या काळात, नविन पानांवर फिकट पिवळसर हिरवे ठिपके येतात व शिरा स्पष्ट दिसतात. गंभीर संक्रमणात पानांवर पिवळसर ठिपके येणे, चुरगळणे किंवा विकृत आकाराची होणे, झाडाची वाढ खुंटून कालांतराने करपणे होते. जुनी पाने पांढरट पिवळी पडून अकली गळतात. फळांवरील लक्षणे पूर्णतः लक्षणविरहित (निदान बाहेरुन तरी) पासून ते दाट ठिपके, वेडीवाकडी फळे व अकाली गळणे पर्यंत काहीही असतात. शेवटची काही लक्षणे खासकरुन वाढलेल्या तापमानात स्पष्ट दिसतात. काही वेळा, फळांवर बाहेरुन काहीच लक्षणे दिसत नाहीत पण आतुन ती रंगहीन व करपट असतात. अकाली फळगळ देखील या रोगाचे सामान्य लक्षण आहे.
शिफारशी
जैविक नियंत्रण
जर बियाणांना ७० डिग्री सेल्शियस कोरड्या गरमीत तीन दिवसांपर्यंत उपचार केले असता सक्रिय विषाणू पासुन मुक्त होतील, पण तरीही त्या बियांची उगवण क्षमता चांगली असते. उपलब्ध असल्यास सीजीएमएमव्ही चाचणी किट वापरा. चावणार्‍या कीटकांसाठी जैविक कीटनाशक वापरा.
रासायनिक नियंत्रण
नेहमी एकात्मिक दृष्टीकोन ठेवा म्हणजे प्रतिबंधक उपायांबरोबरच जर उपलब्ध असली तर जैविक उपचार पद्धतीही वापरा. रयासनिक कीटनाशके जी चावणाऱ्या किड्यांसाठी वापरले जातात ती या विषाणूंचा प्रसारही रोखु शकतात. काकडीवरील ग्रीन मॉटल विषाणू सारख्या विषाणूजन्य रोगांवर थेट उपचार शक्य नाही.
कशामुळे झाले
ही लक्षणे काकडीवरील ग्रीन मॉटल (सीजीएमएमव्ही) विषाणूमुळे होतात, जे काकडी, कलिंगड व खरबुज सारख्या वेलवर्गीय पिकांवर संक्रमण करतात. हे विषाणू जमिनीतील झाडांच्या अवशेषात फार काळापर्यंत सक्रिय राहु शकतात. या रोगाचा प्रसार संक्रमित बियाणे, शेतकामाच्या वेळी झालेल्या जखमांमुळे, शेतीउपयोगी अवजारे किंवा भुंग्यासारख्या किड्यांच्या उपद्रवामुळे होतो. यांचा प्रसार कलम केल्याने किंवा जे कार्य झाडाला जखमा करून केली जातात अशा सर्व कामादरम्यान होतो. रसशोषक किडी (उदा. मावा, कोळी, पांढरीमाशी) या रोगास प्रसारित करत नाहीत. एकदा झाड या रोगाने संक्रमित झाल्यानंतर, या विषाणूविरूद्ध कोणताही ज्ञात इलाज उपलब्ध नाही. विशेषतः हरितगृहामध्ये, या विषाणूच्या संक्रमणांची संख्या वाढत आहे.
प्रतिबंधक उपाय
- प्रमाणित स्त्रोताकडील बियाणे किंवा रोपे वापरा.
- जर उपलब्ध असतील तर प्रतिकारक वाण लावा.
- या रोगास यजमान असलेली विविध पिके जवळ जवळ लागवड करणे टाळा.
- बियाणे, रोपांचे भाग हाताळताना निर्जंतुक केलेली हत्यारेच वापरा.
- शेतात काम करताना झाडांना इजा होऊ नये याची काळजी घ्या.
- संवेदनशील पिकावर या सीजीएमएमव्हीच्या लक्षणांसाठी नियमित लक्ष ठेवा आणि संक्रमित झाड तसेच त्याची पाळेमुळे लगेच काढा.
- काढलेली सामग्री जाळा अथवा खोल पुरा.
- संवेदनशील पिके एकमेकांवर घेण्याचे टाळा.
सामायिक करा
प्लँटिक्स डाऊनलोड करा
