मका

मक्यावरील खोडकूज

Gibberella fujikuroi

बुरशी

थोडक्यात

  • अशक्त खोड.
  • खोडावर बारीक, काळ्या बुरशीच्या रचना.
  • कणसे रंगहीन.
  • वाढ खुंटते.

मध्ये देखील मिळू शकते


मका

लक्षणे

हवामान परिस्थितीप्रमाणे लक्षणे आणि रोगाची गंभीरता बदलु शकते. संक्रमित झाड त्यांच्या अनैसर्गिक उंचीमुळे म्हणजे खूप उंच किंवा खुजी आणि फिकट दिसण्याने लवकर सापडतात. बियाणांवर व्रण, कूज आणि विकृतता दिसते. खोडांची साल रंगहीन होते आणि त्यावर बुरशीची वाढ दिसते, एकुणच वाढ खुंटलेली किंवा जास्तच जोमाने झालेली दिसते. पानेही अनैसर्गिक रंगाची असुन त्यावरही बुरशीची वाढ दिसुन येते. ओंबीवर काळे किंवा तपकिरी डाग, खपल्या आणि कणसांची कूज दिसुन येते. संपूर्ण झाडाची मर, अकाली वृद्धत्व आणि रोपांवर करपा दिसतो.

शिफारशी

जैविक नियंत्रण

या जंतुंचे वहन करणार्‍या किड्यांचे नियंत्रण करण्यासाठी नीम अर्काची फवारणी करा. ट्रायकोडर्मा प्रजातीसारखे जैविक नियंत्रक वापरुन जंतुंचे नियंत्रण करा. खोडकुजचे नियंत्रण स्युडोमोनाज फ्ल्युरोसेन्स वापरुन देखील प्रभावीपणे करता येते. हे दोन्ही घटक बीजोपचार तसेच जमिनीवरील वापर म्हणुनही वापरता येतात. २५० किलों शेणखत टाका.

रासायनिक नियंत्रण

नेहमी एकात्मिक दृष्टीकोन ठेवा म्हणजे प्रतिबंधक उपायांबरोबरच उपलब्ध असल्यास जैविक उपचार पद्धतीचा वापर करा. मँकोझेब ५०% आणि कार्बेंडाझिम २५% ची बीजप्रक्रिया करा.

कशामुळे झाले

गिबेरेला फ्युजिकुरोइ नावाच्या जमिनीजन्य बुरशीमुळे लक्षणे उद्भवतात. जंतुंचे बीजाणू वार्‍याने आणि पावसाने पसरतात आणि मक्याच्या कणसांवरील जखमांतुन आत शिरतात. बियाणे उगवल्यापासुन तुरे येई पर्यंत केव्हाही प्रदुर्भाव होऊ शकतो पण लक्षणे मात्र फार उशीराच्या टप्प्यावर दिसतात. ही बियाणांवर, पिकांच्या अवशेषात किंवा गवतांसारख्या पर्याय़ी यजमानात जगते. हिचा प्रसार बीजाणूंनी रेशमी केस, मूळ आणि खोडातुन केलेल्या संक्रमणाद्वारे होते. किड्यांनी कणसावर खाण्यासाठी केलेल्या जखमातुन प्रामुख्याने ही आत शिरते. तिथेच ती उगते आणि आत शिरल्या जागेपासुन ते पूर्ण कणसात घर करते. वैकल्पिकरीत्या ती झाडाच्या मुळातुन आत शिरते आणि झाडातुन व्यवस्थित वाढत-वाढत वर चढते. झाडांना अनेक प्रकारच्या हवामान परिस्थितींतुन (ताणांमुळे) लागण होऊ शकते पण लक्षणे विशेषकरुन ऊबदार (२६-२८ अंश) तापमानात आणि आर्द्र हवामानात आणि जेव्हा झाड फुलोर्‍याच्या टप्प्यावर पोचतात तेव्हा खास गंभीर होतात.


प्रतिबंधक उपाय

  • रोगमुक्त आणि एस सी ६३७ सारखे प्रतिकारक वाण लावा.
  • खोडांची निरोगी आणि मजबुत वाढ होण्यासाठी मक्याच्या झाडावर एकुणच ताण कमी करा.
  • जिथे खोड कुजीचा इतिहास आहे तिथे एकरी २८००० ते ३२००० रोप राहतील असे नियोजन करा व ७०-९० सें.मी.
  • ओळीतील आणि ३०-५० सें.मी.
  • रोपातील अंतर ठेवा.
  • काळजीपूर्वक सिंचन, तण नियंत्रण आणि जमिनीत पुरेशा प्रमाणात पोषक तत्वांचे प्रमाण राखून ठेवा.
  • रोपांवर चांगले लक्ष ठेवा आणि दाण्यांच्या पृष्ठभागावर पांढर्‍या पट्ट्यांसाठी, कोवळी पाने पिवळी पडणे आणि फुलोर्‍याच्या टप्प्यावर मरगळीची लक्षणे आणि नंतरच्या टप्प्यावर संक्रमित खोड लालसर तपकिरी दिसणे या लक्षणांसाठी तपासत रहा.
  • खोडकिड्यांची पातळी नियंत्रित ठेवा कारण ते जंतु पसरविण्यास मदत करतात.
  • रोप वाढीच्या नंतरच्या टप्प्यावर चांगले भरपूर खत देण्याची काळजी घ्या.
  • संक्रमित झाड काढुन जाळा.
  • संक्रमित पिकांचे अवशेष गाडण्यासाठी खोल नांगरा.
  • साठवणीची जागा चांगली स्वच्छ करुन घ्या.
  • धान्य साठविण्यापूर्वी कणसे थोडे वाळवा जेणेकरून त्यातील ओलावा १५% पेक्षाही कमी होईल.
  • दाण्यांना कमी आर्द्रतेत आणि कमी तापमानात साठवा.
  • घेवडा किंवा सोयाबीन्ससारख्या शेंगवर्गीय पिकांसह तीन वर्षानंतर पीक फेरपालट करा.

प्लँटिक्स डाऊनलोड करा