कापूस
पानांवरील राखाडी ठिपके
Stemphylium solani
बुरशी
थोडक्यात
- वरच्या पानांवर पांढरे केंद्र आणि जांभळ्या कडा असलेले व्रण दाट स्वरुपात येतात.
- पानांतील भागांना तडा जातात आणि "बंदुकीने गोळी मारल्यासारखे छिद्रे" दिसतात.
- पालाशाच्या कमतरतेशी फार जवळुन जोडले जाते.
कापूस
लक्षणे
पानांवरील राखाडी ठिपके सुमारे २ सें.मी. व्यासाचे, गोलाकार आणि जांभळ्या कडा असलेले असतात. जसे ते पक्व होतात, ते केंद्रीत नक्षी तयार करतात आणि पांढरे केंद्र या ठिपक्यात विकसित होते, जे नंतर फाटते आणि गळते ज्यामुळे "बंदुकीने गोळी मारल्यासारखे" दिसते. ठिपके बहुधा झाडीतील वरच्या पानांत येतात आणि पानांच्या कडांपासुन सुरु होऊन मध्याकडे वाढतात. झाडाची वरची पाने फुलोऱ्याच्या उशिराच्या टप्प्यात संक्रमणास जास्त संवेदनशील असतात कारण पोषकांची सर्वात जास्त गरज याच काळात भासते. जर वेळेत शोधुन पालाशाने उपाय केल्यास हा रोग दुय्यम असतो. जर उपचार न करता तसेच सोडले तर मोठ्या प्रमाणात अकाली पानगळ होते आणि उत्पादनात मोठी घट होते.
शिफारशी
जैविक नियंत्रण
आज पर्यंत तरी कोणतेही जैविक नियंत्रण उपाय या रोगाविरुद्ध माहितीत नाही. याला टाळण्यासाठी प्रतिबंधक उपाय वापरावेत.
रासायनिक नियंत्रण
नेहमी एकात्मिक दृष्टीकोन ठेवा म्हणजे प्रतिबंधक उपायांबरोबरच उपलब्ध असल्यास जैविक उपचार पद्धतीचा वापर करा. या रोगाचा उपचार करण्यासाठी बुरशीनाशक उपलब्ध आहेत (पायराक्लोस्ट्रोबिन, पायराक्लोस्ट्रोबिन+मेटकोनाझोल) परंतु सामान्यतः त्यांच्या नियंत्रणासाठी शिफारस केलेले नाही कारण ते आर्थिकदृष्ट्या व्यवहार्य नाहीत.
कशामुळे झाले
स्टेमफायलम सोलानी नावाच्या बुरशीमुळे ही लक्षणे उद्भवतात. हिच्या घटना आणि रोगाचा विकास याला उच्च आर्द्रता, वारंवार पाऊस आणि जास्त लांबलेला दुष्काळही अनुकूल असतो. भौतिक किंवा पोषकांचा ताणसुद्धा खास करुन फुल किंवा बोंड धारणेच्या काळात महत्वाचा घटक आहे. पलाशाची कमतरता हा मुख्य घटक आहे पण त्याबरोबर दुष्काळ, किड्यांचा प्रमाण किंवा जमिनीत सूत्रकृमी असणे हे ही होऊ शकते. या बुरशीच्या बीजाणूंचा प्रसार इतर झाडांवर करण्यासाठी वारा देखील मदत करतो. २०-३० अंश सेल्शियसचे तापमान या रोगाच्या वाढीस अनुकूल आहे. एकाच शेतात ही बुरशी, जिनेरा अल्टरनेरिया आणि सर्कोस्पोरा बु्रशीबरोबर संयुक्तपणे रोग तयार करताना पाहिली गेली आहेत. कापूस, टोमॅटो, बटाटे, वांगी आणि कांदे पर्यायी यजमानात येतात.
प्रतिबंधक उपाय
- पलाशाच्या कमतरतेसाठी शेताची चाचणी शक्य आहे आणि गरज भासल्यास ह्या पोषकाला मूलभूत खतांतुन पुरविले जाऊ शकते.
- पलाशाची गरज कमी असणारी दीर्घ मोसाची वाण लावा.
- रोगाच्या लक्षणांसाठी शेताचे नियमित निरीक्षण करा.
- जोमदार पीकासाठी, चांगले संतुलित खत वापरण्याची काळजी घ्या.
- पालाशाचा वापर वेळेनुसार करा, त्यांची खास करुन वालुकामय जमिनीत (विभाजित वापर) करा.
- गरज भासलीच तर फुलधारणेच्या पहिल्या ४ अठवड्यात पानांवरील फवारणीद्वारे पालाश द्या.
- समस्या सोडविण्यासाठी जास्त पलाश देऊ नका.
- दुष्काळ सदृष्य ताण येऊ नये म्हणुन नियमित पाणी द्या.
सामायिक करा
प्लँटिक्स डाऊनलोड करा
