Claviceps africana
बुरशी
ज्वारीच्या कणसातील काही भाग किंवा सर्व फुलोऱ्यांच्या जागी मऊ, पांढरी जवळपास गोलाकार बुरशीची रचना फुलांच्या बुडाशी दिसते. झाडांवर बीजाणू असणारे चिकट, पातळ किंवा घट्ट, नारंगी-तपकिरी किंवा वरवरच्या पांढर्या रंगाच्या पातळ द्रवपदार्थाचा स्त्राव होतो. उच्च आर्द्रतेच्या काळात मधाळ पदार्थ जास्त घट्ट नसतात आणि पृष्ठभाग पांढरा असतो. कणिस, दाणे, पान, खोड आणि जमिनीचा पृष्ठभागसुद्धा गळणारा मधाळ रस पसरण्यामुळे पांढरा दिसतो. मधाळ रस सुकुन पांढर्या खपल्या सगळीकडे दिसतात. मधाळ रसामुळे पुष्कळ प्रकारच्या संधीसाधु बुरशीदेखील घर करु शकतात.
काही बाजारातील उत्पादात ट्रायकोडर्मा प्रजाती असलेले काही विशिष्ट जैविक बुरशीनाशके, मुख्यकरुन बुरशीचे प्रजनन होण्यापूर्वी खूप दिवस आधी वापर केल्यास, रोग कमी किंवा नियंत्रण करू शकतात.
नेहमी एकात्मिक दृष्टीकोन ठेवा म्हणजे प्रतिबंधक उपायांबरोबरच उपलब्ध असल्यास जैविक उपचार पद्धतीचा वापर करा. संक्रामक मधाळ रसामुळे प्रभावित झालेले बियाणे कॅप्टनने उपचारित केले जाऊ शकतात. पावसाच्या अनुपस्थितीत, ५-७ दिवसांच्या अंतराने प्रॉपिकोनॅझोल किंवा टेब्युकोनॅझोल (ट्रायाझोल बुरशीनाशके) सह ३-४ फवारण्या जमिनीवर केल्यास वाणांच्या बिजोत्पादनावर चांगले परिणाम दिसून आले आहेत. ही बुरशीनाशके तसेच अॅझोक्सिस्ट्रोबिनसुद्धा थेट बुरशीवर वापरल्यासही समाधानकारक परिणाम दिसतात.
क्लॅव्हिसेप्स आफ्रिकाना नावाच्या बुरशीमुळे लक्षणे उद्भवतात. संक्रमित कणसातील फुले, प्राथमिक बीजाणूचे उच्च केंद्रीकरण असलेला मधाळ रस सोडतात. या व्यतिरिक्त वार्याबरोबर वहन होणारे बीजाणूही निर्माण केले जातात जे मध्यम ते लांब अंतरापर्यंत पसरु शकतात. प्राथमिक संक्रमण बियाणेजन्य पक्व बीजाणू, काढणीच्या वेळी जमिनीवर पडलेल्या संक्रमित कणीस आणि / किंवा मधाळ रसाचे अवशेष बियाणांना चिकटल्यामुळे होते. सुकलेला मधाळ रस ९-१२ महिन्यांसाठी संक्रामक राहतो. हे बीजाणू १४-३२ अंश सेल्शियस आणि अतिशय अनुकूल २० अंश सेल्शियस तापामानात उगवतात.