इतर

गव्हावरील सर्वसाधारण बंट

Tilletia tritici

बुरशी

थोडक्यात

  • ओंब्यावर तेलकट गडद हिरवे डाग येतात.
  • संक्रमित दाणे दाबले असता त्यातुन काळे बीजाणू बाहेर येतात व त्यातून सडलेल्या माशांसारखा वास येतो.
  • संक्रमित झाडांची वाढ खुंटते आणि ओंब्यात कमी कुस असतात.

मध्ये देखील मिळू शकते

2 पिके

इतर

लक्षणे

संक्रमणाचे पहिले लक्षण फुलांचे परागीकरण झाल्यानंतर लगेच आढळतात. संक्रमित ओंब्यावर तेलकट गडद हिरवे डाग येतात. दाण्यावरील साल अबाधीत दिसते पण आतील भाग मात्र काळ्या भुकटीने भरलेला असतो. हे दाणे सामान्य दाण्यांसारख्याच आकाराचे आणि मापाचे दिसतात पण त्यांचा रंग मात्र राखाडी तपकिरी असतो. संक्रमित दाणे दाबले असता त्यातुन काळे बीजाणू बाहेर येतात व त्यातून सडलेल्या माशांसारखा वास येतो. प्रभावित झाड निरोगी झाडांपेक्षा उंचीला कमी असतात. ओंब्यातील कुस ही बारीक असते किंवा कुसेच नसतेच. सामान्यत: ओंबीचे सर्व दाणे प्रभावित होतात, परंतु संभवत: एका झाडावरील सर्व ओंब्या संसर्गग्रस्त नसतात.

शिफारशी

जैविक नियंत्रण

साय काढलेल्या दुधाची पावडर (स्किम्ड मिल्क पावडर), गव्हाचे पीठ किंवा समुद्री शेवाळाची पावडर पाण्यात मिसळुन वापरल्यास ह्या बुरशीचा बहुतेक नायनाट होतो. बियाणांना गरम पाण्यात (४५ डिग्री सेल्शियस) दोन तास भिजवुन ठेवल्यास बीजाणू नष्ट होतात.

रासायनिक नियंत्रण

नेहमी एकात्मिक दृष्टीकोन ठेवा म्हणजे प्रतिबंधक उपायांबरोबरच उपलब्ध असल्यास जैविक उपचार पद्धतीचा वापर करा. संपर्क आणि अंतरप्रवाही बुरशीनाशके (बियाणांच्या आत जाणारी आणि वाढणार्‍या अंकुरांच्या आत जाणारी) जसे कि टेब्युकोनाझोल, बेन्झिमिडाझोल, फेनिलपायरोल्स आणि ट्रियाझोल्स, ही या बुरशी पासुन बियाणे सुरक्षीत ठेवण्यात परिणामकारक आहेत.

कशामुळे झाले

टिलेशिया केरिज नावाच्या बुरशीमुळे ही लक्षणे उद्भवतात जिचे सुप्त बीजाणू बियाणात आणि जमिनीत दोन वर्षांपर्यंत सुप्तावस्थेत रहातात. ज्या जमिनीच्या भागात बीजाणू जिवंत रहातात, तिथे बहुतांश संक्रमण रोपांच्या वाढीच्या अगदी सुरुवातीच्या अवधी पासून म्हणजे उगवण झाल्या पासुन होते. बुरशी संक्रामक केसांद्वारे रोपांना मातीतून बाहेर येण्यापूर्वीच संक्रमित करू शकतात. हळुहळु ते रोपाच्या वाढण्याबरोबरच रोपाच्या आतल्या पेशींना संक्रमित करतात आणि फुल आणि दाण्यांपर्यंत पोचतात. कापणीच्या वेळी काही काळसर दाणे फुटतात आणि नविन बीजाणू सोडतात जी हवेने उडून जमिनीवरील इतर भागांवर पडतात ज्यामुळे नविन जीवनचक्र सुरु होते. या बियाणांची कापणी झाली असता ती बियाणे भविष्यातील संसर्गाचे काम करतात. बीजाणू उगवणांसाठी इष्टतम परिस्थिती म्हणजे मातीचे तापमान ५-१५ डिग्री सेल्सिअस होय.


प्रतिबंधक उपाय

  • रब्बी गव्हाची लागवड लवकर करा जेव्हा जमिनीचे तापमान २० डिग्री सेल्शियसच्या वर असते त्यामुळे बहुधा लागण होत नाही.
  • उन्हाळी गव्हाची लागवड जितकी उशीरा होईल तेवढी करा.
  • या रोगास प्रतिकारक असलेले वाण निवडा आणि योग्य प्रमाणीकरणासाठी बियाणे तपासा.
  • योग्य पिकांसोबत पीक फेरपालट करा.
  • विविध क्षेत्रांमधे काम करताना शेतीउपायोगी अवजारे निर्जंतुक करून वापरा.

प्लँटिक्स डाऊनलोड करा