भात
भातावरील उदबत्या रोग
Balansia oryzae-sativae
बुरशी
थोडक्यात
- ओंब्या विकृत होतात.
- वरच्या पानांवर आणि पर्णकोषांवर पांढरे बुरशीचे थर दिसतात आणि ते चंदेरी दिसतात.
- वाढ खुंटते.
मध्ये देखील मिळू शकते
भात
लक्षणे
ओंब्या येण्याच्या सुमारास रोगाची पहिली लक्षणे दिसायला सुरवात होते. संक्रमण अंतरप्रवाही होत असून सर्व कांड्यावर होते. संक्रमित झाडे बहुधा खुजी असतात आणि वैशिष्ट्यपूर्ण पांढर्‍या मायसेलियल थराने आच्छादिली जातात जी कणसाच्या ओंब्यांना एकत्र बांधते. कणसे, एकेकटी, सरळ ताठ, मळक्या रंगाची असतात, दंडगोलाकार दांडे पर्णकोषातुन बाहेर येतात. वरील पाने आणि पर्णकोषसुद्धा विकृत होऊन चंदेरी रंगाची दिसु शकतात. पांढरे मायसेलियमचे अरुंद पट्टे शिरांच्या बाजुने दिसतात. संक्रमित ओंब्यामध्ये दाणे भरत नाहीत.
शिफारशी
जैविक नियंत्रण
बियाणांना ५०-५४ डिग्री सेल्शियस गरम पाण्यात १० मिनीटे पेरण्यापुर्वी बुडवुन ठेवल्यासही रोगावर परिणामकारकरीत्या नियंत्रण मिळविले जाऊ शकते. बियाणांतील जंतुंना मारण्यासाठी उन्हात वाळविल्याने देखील चांगला परिणाम मिळतो.
रासायनिक नियंत्रण
नेहमी एकात्मिक दृष्टीकोन ठेवा म्हणजे प्रतिबंधक उपायांबरोबरच उपलब्ध असल्यास जैविक उपचार पद्धतीचा वापर करा. कॅप्टन किंवा थायरमची बीज प्रक्रिया केले जाऊ शकतात. ऑरियोफंगीनची (प्रतिजैविक बुरशीनाशक) आणि मँकोझेबची विविध संयुगे वापरली असता रोगाची तीव्रता कमी होते आणि काही वेळेस भाताच्या जातीप्रमाणे पीकाच्या उत्पादनात वाढही दिसुन येते. थायरमचे एकटे उपचार किंवा त्यापाठोपाठ इतर बुरशीनाशकांचे उपचार जमिनीतून केले असताही बियाणांवरील उपचारांपेक्षा उदबत्या रोगाच्या घटना कमी करण्यात आणि भाताचे उत्पादन जास्त होण्यात परिणामकारक ठरते.
कशामुळे झाले
दक्षिण भारताच्या अनेक भागांमध्ये हा रोग गंभीर स्वरूपात आढळून येतो. लवकर किंवा उशीरा लागवड केलेल्या पिकांवर या रोगाची घटना कमी गंभीर असते. भाताच्या बियाणांवर किंवा पानांवर आणि आजुबाजुच्या इतर यजमानांवर बुरशीची उपस्थिती पेरणी करण्याआधी काढुन टाका. पिके घेतल्यानंतर बुरशीचे बीजाणु झाडाच्या अवशेषांत रहातात आणि वारा किंवा पाण्याद्वारे पसरतात. इसाक्ने एलिगान्स, सिनॅडॉन डॅक्टिलॉन, पेनिसेटम एसपी. आणि एरॅग्रोस्टिस टेन्युइफोलिया नावाची गवतेही बुरशीचे पर्यायी यजमान आहेत. उबदार तापमान आणि उच्च आर्द्रता हिला अनुकूल असते. या रोगाने लागवड केल्यानंतरचा काळ व रोप विकसित होण्याचा काळ सर्वात जास्त प्रभावित होतो. तरीपण, लक्षणे कणसे यायच्या सुमारासच पहिल्यांदा लक्षात येतात.
प्रतिबंधक उपाय
- रोगमुक्त बियाणे आणि प्रतिकारक वाण लावा.
- रोग असलेल्या शेतातील बियाणे वापरु नका.
- शेताचे निरीक्षण करुन संक्रमित ओंब्या काढुन टाका.
- लागवड लवकर किंवा उशीरा करा.
- संभावित सहयजमान शेतातुन आणि आजुबाजुने काढुन टाका.
सामायिक करा
प्लँटिक्स डाऊनलोड करा
