लिंबूवर्गीय पिकावरील खपली रोग

लक्षणे

लक्षणे झाडाची जात आणि हवामान परिस्थितीप्रमाणे बदलतात. प्रथमतः कोवळ्या पानांवर पाणी शोषल्यासारखे डाग बहुधा येतात. ते वाढुन दुधाळ पिवळे किंवा चकचकीत रंगाच्या पुटकुळ्या (फोडे) पानांच्या दोन्ही बाजुंनी दिसतात. जसजसा रोग वाढत जातो तशा या पुटकुळ्या अनियमित, शंकुच्या आकाराच्या आणि तपकिरी, मखमलीसारख्या खपल्यांच्या होतात ज्या पानाचा मोठा भाग आच्छादतात. जुन्या डागांवर खडबडीत पृष्ठभाग दिसतो आणि त्यावर चिरा आणि भेगा गेलेल्या दिसतात. संक्रमित पाने विकृत, सुरकुतलेली किंवा चुरमडलेली आणि फाटलेल्या कडांची असतात. कोवळ्या फांद्या, कोंब आणि देठांवरही हीच लक्षणे दिसतात. खुजी आणि झुडपासारखी वाढ ही दोन सामान्य वैशिष्ट्ये आहेत. जास्त संक्रमण झाल्यास बहुधा पानगळ होते. फळांवर या पुटकुळ्या (फोड) किंचित उंचवटलेल्या आणि गुलाबी ते तपकिरी रंगाच्या असतात. जसजशा त्या जुन्या होतात त्यांत दाट मश्श्यासारख्या खपल्या भरतात आणि त्या पिवळसर तपकिरी किंवा राखाडी रंगाच्या होतात.