लिंबूवर्गीय
लिंबुवर्गीय पिकांवरील काळे डाग
Phyllosticta citricarpa
बुरशी
थोडक्यात
- फळ आणि पानांवर संक्रमणाच्या गंभीरतेप्रमाणे वेगवेगळी लक्षणे दिसतात.
- फळांवर वेगवेगळ्या प्रकारचे डाग सालींवर दिसतात.
- फळांवर टणक डाग, नकली काळे रंगहीन डाग, ठिपके आणि विषारी ठिपके दिसतात.
- पानांवरील डाग असल्यास, ते बारीक, फिकट केंद्र व गडद कडा आणि पिवळी प्रभावळ असलेले खोलगट करपट डागांसारखे असतात.
मध्ये देखील मिळू शकते
लिंबूवर्गीय
लक्षणे
बुरशीची लक्षणे वेगवेगळे असु शकतात आणि मुख्यतः फळांवर दिसतात. टणक डाग काही मि.मी. व्यासाचे असतात. हे डाग खड्ड्यासारखे असुन त्यांचे केंद्र फिकट व गडद तपकिरी ते काळ्या कडा असून पिकलेल्या संत्र्यावर हिरवी प्रभावळ दिसते. नकली काळे रंगहीन डागात उंचावटलेले गडद तपकिरी ते काळे डाग हिरव्या फळांवर दिसतात जे नंतर मोठे होऊन एकमेकात मिसळतात. ठिपके नारिंगी ते लाल रंगाचे, चपटे, १-३ मि.मी. व्यासाचे असून ते हंगामात उशीरा येतात. हे डाग कालांतराने तपकिरी होतात. विषारी डाग मोठे, थोडे खोलगट आणि अनियमितपणे तयार फळाच्या मोठ्या भागावर पसरलेले असतात. पानांवरील डाग क्वचित दिसतात पण काही वेळा लिंबाच्या झाडांवर बारीक, फिकट केंद्र व गडद कडा आणि पिवळी प्रभावळ असलेले खोलगट करपट डागांसारखे असतात.
शिफारशी
जैविक नियंत्रण
सापळे आणि पाऊस व दवाचे मापन करुन बीजाणूंची मात्रा निरीक्षण केल्यास बुरशीनाशक वापरण्याची वेळ ठरविण्यात मदत होते. या जंतुंविरुद्ध बरेचसे कॉपर उत्पादही वापरले जाऊ शकतात. काढणीनंतर गरम पाण्याचे उपचार किंवा फळांना मेण लावल्यानेही जंतुंची दृष्यता कमी होते आणि लक्षणे कमी दिसतात.
रासायनिक नियंत्रण
नेहमी एकात्मिक दृष्टीकोन ठेवा म्हणजे प्रतिबंधक उपायांबरोबरच उपलब्ध असल्यास जैविक उपचार पद्धतीचा वापर करा. बेन्झिमिडाझोल बुरशीनाशकची फवारणी काढणी आधी केली असता फळांवरील लक्षणे साठवणीत किंवा वहनाच्या काळात विकसित होत नाहीत. ग्वाझाटाइन किंवा इमॅझालिलचे उपचार काळ्या डागातील बुरशी उगवू देत नाहीत. स्टोबिल्युरिन्स, डिथियोकार्बामेटस आणि बेंझिमिडाझोलसारख्या बुरशीनाशकांचा वापर देखील बुरशीविरुद्ध परिणामकारक आहे पण बरेच भागात याचा प्रतिकार देखील निर्माण झाला आहे.
कशामुळे झाले
बुरशी पालापाचोळ्यात सुप्तावस्थेत रहाते आणि वसंत ऋतुमध्ये बीजाणू तयार करते, पाचोळ्याच्या लागोपाठ ओल्या रहाण्याने आणि कोरडे होण्याने ही प्रक्रिया झपाट्याने होते. बीजाणू पाऊस, सिंचन, वारा आणि पाण्याने पसरतात आणि संवेदनशील भागात पडले तर उगवतात. पाने १० महिन्यांच्या वयापर्यंत व फळधारणे नंतर ४-५ महिन्यांपर्यंत संवेदनशील असतात. संक्रमण केल्यानंतर बुरशी साल आणि क्युटिकलच्या मधल्या भागात घर करते. संक्रमण सुप्त आणि अदृष्य असते पण जुन्या पानांवर डाग दिसु शकतात. पानांवरील डाग बहुधा चिकट स्त्रावात बीजाणू तयार करतात जो स्त्राव ओला झाल्याने विरघळतो. वारंवार पाऊस किंवा उडणार्याक पाण्याने रोगाचा प्रसार झपाट्याने होतो.
प्रतिबंधक उपाय
- प्रमाणित स्त्रोतांकडील निरोगी लागवड सामग्री वापरा.
- उपलब्ध असल्यास प्रतिकारक वाण लावा.
- पानांचे ओलेपण जास्त काळ न रहाण्यासाठी लिंबुवर्गीय पिकांच्या झाडीत हवा चांगली खेळती राहू द्या.
- रोगाच्या लक्षणांसाठी बागेचे नियमितपणे निरीक्षण करा.
- झाडाचा नैसर्गिक प्रतिकार वाढण्यासाठी योग्य खते द्या.
- हंगामात आणि हंगाम नसलेल्या काळात संक्रमित झाडांचे भाग काढुन ताबडतोब (जाळुन, जमिनीत गाडुन किंवा गुरांना खाद्य म्हणुन वापरुन) नष्ट करा.
- फळांना शक्यतोवर थंड आणि कोरडे ठेवा जेणेकरुन साठवणीच्या काळात डागांचा विकास हळु होईल.
सामायिक करा
प्लँटिक्स डाऊनलोड करा
