भुईमूग

Arachis hypogaea

पाणी देणे
मध्यम

लागवड
थेट पेरणी

काढणी
120 - 150 दिवस

कामगार
जास्त

सूर्यप्रकाश
पूर्ण सूर्य

सामू मूल्य
5.5 - 7

"तापमान"
15°C - 45°C

खते देणे
कमी

परिचय

भुईमूग ही फॅबॅसी कुटुंबातील शेंगवर्गीय वनस्पती आहे जी उष्ण कटिबंध आणि उपोष्णकटिबंधीय क्षेत्रात मोठ्या प्रमाणात घेतली जाते. भुईमूग हे शेंगवर्गीय धान्य आहे जे त्यांच्या पोषक मूल्यांसाठी आणि दाण्यातील तैल सामग्रीमुळे "तेल पीक" म्हणुन वर्गीकृत केले गेले आहे. ह्याचे मूळ दक्षिण अमेरीकेत आहे पण आता त्याची लागवड जगभरात केली जाते. जगभरातील २० देशातील ४३ मिलियन एकर जमिन भूईमुगाच्या लागवडीखाली आहे, ज्याच्या जागतिक उत्पादनातील ३७% एकटा चीन उत्पादन करतो.

सल्लागार

काळजी

जमिनीची योग्य तयारी आणि काळजी हे भूईमुगाच्या यशस्वी उत्पादनासाठी महत्वाचे आहे. पहिली मशागत २० ते ३० सें.मी. खोल अशी लागवडीच्या ६ आठवड्यांपूर्वी करावी. पेरणीसाठी उच्च प्रतीची बियाणे मिळण्याची खात्री करा. पेरणीपूर्वी ऱ्हायझोबियमची बीजप्रक्रिया करा जेणेकरून ऱ्हायझोबियम विकसित होईल आणि नत्र स्थिरीकरण केले जाईल. भूईमुगाच्या प्रकाराप्रमाणे (उपट्या किंवा पसरी) दोन रोपातील अंतर १० ते १५ सें.मी व दोन ओळीतील अंतर ६० सें.मी. ठेवा.

माती

हलक्या, वालुकामय सारख्या पाण्याचा चांगला निचरा असलेल्या, भुसभुशीत जमिनीत भूईमुग उत्तम वाढतो. जरी भूईमुग वेगवेगळ्या जमिनीत वाढत असला तरी पाणी साचत असलेल्या जमिनी त्याच्यासाठी अनुकूल नाहीत. भूईमुगाला शेंगा लागत असल्याने भारी जमिनीत शेंगांचा विकस होताना पसरण्यास अडथळा निर्माण होत असतो. जमिनीत हवा खेळती रहाणे आणि त्यात मध्यम प्रमाणात सेंद्रीय पदार्थ असणे आवश्यक आहे. भूईमुग सौम्य आम्ल जमिनीत वाढू शकतात पण ५.९ ते ७ सामू असलेल्या कोणत्याही जमिनीत ते वाढतात.

हवामान

पूर्ण ऊन आणि उबदार तसेच आर्द्र हवामान भूईमुगाच्या कमाल उत्पादनासाठी अनुकूल आहेत. सरासरी इष्टतम दैनिक तापमान ३० अंश आणि वाढीच्या हंगामात किमान १०० दिवस ते सातत्याने असणे हे यशस्वी भूईमुग उत्पादनासाठी गरजेचे आहे. भूईमुगाच्या उत्पादनात तापमान हा मोठा प्रभावकारी घटक असल्याने जरी त्याला थंड आणि ओले हवामान सहन होत असले तरी असे हवामान रोगास अनुकूल होते.

संभाव्य रोग