परिचय

हरभरा उत्पादन आणि लागवडीमध्ये भारत हा जागतिक आघाडीवर आहे. हरभरा हे सर्वात जुन्या डाळी पिकातील एक नगदी पीक आहे आणि भारतात या पिकाची लागवड प्राचीन काळापासून होत आहे. ह्यात प्रथिनांचा पूर्ण स्त्रोत असुन तंतुमय पदार्थ आणि इतर आवश्यक जीवनसत्त्वे देखील पुरवठा करते. ह्यातुन डाळ (चणा डाळ म्हणतात) आणि पीठ (बेसन) बनविले जाते. ह्याची ताजी हिरवी पाने भाजी म्हणुन वापरली जातात तर वाळलेली पाने गुरांना उत्तम प्रतीचा चारा म्हणुन वापरला जातो.