Colletotrichum musae
ಶಿಲೀಂಧ್ರ
ಶಿಲೀಂಧ್ರ ಸೋಂಕಿತ ಹಣ್ಣುಗಳ ಸಿಪ್ಪೆಯಲ್ಲಿ ಗಾಢ ಕಂದು ಅಥವಾ ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣದ ಗುಳಿಗಳು ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಆರಂಭಿಕ ರೋಗಲಕ್ಷಣಗಳು ಇನ್ನೂ ಹಣ್ಣಾಗದ ಹಸಿರು ಕಾಯಿಗಳಲ್ಲೇ ಗೋಚರಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಸಿಪ್ಪೆಯ ಮೇಲೆ ಮಸುಕಾದ ಅಂಚುಗಳಿರುವ, ಗಾಢ ಕಂದು ಬಣ್ಣದಿಂದ ಹಿಡಿದು ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿರಬಹುದಾದ ಅವರೆಬೀಜದಾಕಾರದ ಗುಳಿಗಳಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಹಣ್ಣು ಮಾಗಿ ಹಳದಿ ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ತಿರುಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಈ ಗಾಯಗಳು ವಿವಿಧ ಗಾತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಬಂದು, ಗಾಯಗಳೆಲ್ಲ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಅಗಲವಾದ ಕಪ್ಪು ಗುಳಿಗಳಾಗಬಹುದು. ಈ ಗುಳಿಗಳ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಿತ್ತಳೆ ಅಥವಾ ನಸುಗೆಂಪು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ ಶಿಲೀಂಧ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಈ ರೋಗಲಕ್ಷಣಗಳು ಹಣ್ಣುಗಳ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಬಹುದು. ಹೂವಿದ್ದಾಗಲೇ ತಗುಲಿದ ಸೋಂಕಿನಿಂದಾಗಿ ಹಣ್ಣಿಗೂ ಸೋಂಕು ತಗುಲಿರಬಹುದು. ಸೋಂಕಿಗೊಳಗಾದ ಹಣ್ಣುಗಳು ಅಕಾಲಿಕವಾಗಿ ಮಾಗಿ, ತಿರುಳು ಹಂತಹಂತವಾಗಿ ಕೊಳೆಯುತ್ತದೆ. ಮೊದಲ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಕೊಯ್ಲು ನಡೆದ ಬಳಿಕ ಹಣ್ಣನ್ನು ಸಾಗಿಸುವಾಗ ಅಥವಾ ಶೇಖರಣೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು.
ಕೊಯ್ಲಿನ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹಣ್ಣುಗಳ ಮೇಲೆ 10% ಅರೇಬಿಕ್ ಗಮ್ ಮತ್ತು 1.0% ಕೈಟೊಸಾನಿನಿಂದ (ಕೈಟೊಸಾನ್ - ಕೈಟಿನ್ನಿನ ಒಂದು ಉತ್ಪನ್ನ) ತಯಾರಿಸಿದ ಸಾವಯವ ಶಿಲೀಂಧ್ರನಾಶಕವನ್ನು ಬಳಸುವುದರಿಂದ ಶೇಖರಣೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸೋಂಕು ತಗುಲುವುದನ್ನು ಭಾಗಶಃ ತಪ್ಪಿಸಬಹುದೆಂದು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ನಿಂಬೆ ಜಾತಿಯ ಹಣ್ಣಿನ ಸಾರ, ಶುಂಠಿ ಬೇರಿನ ಸಾರ ಮತ್ತು ಅಕೇಶಿಯ ಅಲ್ಬಿಡಾ, ನಾಡು ಅಶೋಕ ಮತ್ತು ಕುಂಡಲಿ ಗಿಡದ ಎಲೆಗಳ ಸಾರಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ರೋಗದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ಕೆಲವು ಸಸ್ಯ-ಆಧಾರಿತ ಮಿಶ್ರಣಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಮಾಹಿತಿ ಆಶಾದಾಯಕವಾಗಿದ್ದರೂ ಇನ್ನೂ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿ ದೃಢಪಡಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ಇನ್ನೂ ಮಾಗದ ಹಸಿರು ಕಾಯಿಗಳನ್ನು 55°C ಬಿಸಿ ನೀರಿನಲ್ಲಿ 2 ನಿಮಿಷಗಳ ಕಾಲ ಮುಳುಗಿಸುವುದು ಸಹ ರೋಗ ಬರುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಯಾವಾಗಲೂ ಜೈವಿಕ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಳು ಲಭ್ಯವಿದ್ದರೆ ಅದರ ಜೊತೆ ನಿರೋಧಕ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿ ಸಮಗ್ರವಾದ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ. ಕೃಷಿ ಮಾಡುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಮಾನ್ಕೊಝೆಬ್ (0.25%) ಅಥವಾ ಬೆಂಝೈಮಿಡಝಾಲ್ (0.05%) ಹೊಂದಿರುವ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಬಾಳೆ ಗೊಂಚಲಿಗೆ ಸಿಂಪಡಿಸಬಹುದು. ನಂತರ ಸೋಂಕನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ಬಾಳೆಗೊನೆಯನ್ನು ಹೊದಿಕೆಯಿಂದ ಮುಚ್ಚಿಡಬಹುದು. ಕೊಯ್ಲಿನ ಬಳಿಕ ಹಣ್ಣನ್ನು ಬೆಂಝೈಮಿಡಝಾಲ್ ಹೊಂದಿರುವ ಶಿಲೀಂಧ್ರನಾಶಕದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿಸಿಡಬಹುದು ಅಥವಾ ಹಣ್ಣಿಗೆ ಅದನ್ನು ಸಿಂಪಡಿಸಬಹುದು. ಫುಡ್-ಗ್ರೇಡ್ ರಾಸಾಯನಿಕವಾದ ಬ್ಯುಟಿಲೇಟೆಡ್ ಹೈಡ್ರೊಕ್ಸಿಯಾನಿಸಾಲನ್ನು(BHA) ಹಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ಲೇಪಿಸುವುದರಿಂದ ಈ ಶಿಲೀಂಧ್ರನಾಶಕಗಳ ಶಕ್ತಿ ಹೆಚ್ಚಬಹುದು.
ಆಂಥ್ರಾಕ್ನೋಸ್ ರೋಗವು ಕೋಲೆಟೋಟ್ರಿಕಮ್ ಮುಸೇ ಎಂಬ ಶಿಲೀಂಧ್ರದಿಂದ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಸತ್ತ ಅಥವಾ ಕೊಳೆತ ಎಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಹಣ್ಣುಗಳಲ್ಲೂ ಬದುಕಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಅದರ ಬೀಜಕಗಳು ಗಾಳಿ, ನೀರು ಮತ್ತು ಕೀಟಗಳಿಂದ ಹರಡಬಹುದು. ಅಲ್ಲದೆ ಸೋಂಕಿತ ಹಣ್ಣನ್ನು ತಿನ್ನುವ ಹಕ್ಕಿ ಮತ್ತು ಇಲಿಗಳಿಂದಲೂ ಬೀಜಕಗಳು ಹರಡುತ್ತವೆ. ಈ ಶಿಲೀಂಧ್ರವು ಸಿಪ್ಪೆಯಲ್ಲಿನ ಸಣ್ಣ ಗಾಯಗಳ ಮೂಲಕ ಹಣ್ಣನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ತೇವಾಂಶ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ತಾಪಮಾನ ಇರುವ ಹಾಗೂ ಪದೇ ಪದೇ ಮಳೆಯಾಗುವ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಈ ರೋಗಕ್ಕೆ ಅನುಕೂಲಕರ. ಮರದಲ್ಲಿ ಹಣ್ಣು ಮಾಗುತ್ತಿರುವಾಗ ಅಥವಾ ಕೊಯ್ಲಿನ ಬಳಿಕ ರೋಗವು ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಸಾಗಣೆ ಮತ್ತು ಶೇಖರಣೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಬಾಳೆ ಹಣ್ಣುಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಬಾಧಿಸುವ ಮುಖ್ಯ ರೋಗ ಇದು.