Mapera

Kipekecha Tunda la Komamanga

Deudorix Isocrates

Mdudu

Kwa Ufupi

  • Matunda yanaonekana kuwa na afya katika hatua za mwanzo.
  • Katika hatua za baadaye, matunda huoza na kuanguka.
  • Kipepeo ana rangi ya hudhurungi-bluu.
  • Lava aliyekomaa kabisa ana rangi ya kahawia iliyokolea na ana manyoya mafupi pamoja na madoa meupe.

Inaweza pia kupatikana kwenye

2 Mazao

Mapera

Dalili

Dalili huonekana zaidi katika hatua za baadaye za uvamizi. Vitumba vya maua na matunda huathirika zaidi. Mwanzoni, matunda yataonekana kuwa na afya, kwani mashimo ya kuingilia yatakuwa yamepona kutokana na juisi ya tunda. Ugonjwa unapo endelea, mashimo yanayochimbwa na lava yanaweza kuonekana yakizibwa na sehemu ya nyuma ya lava. Lava waliokomaa huondoka kwenye tunda kwa kuchimba kupitia ganda gumu na kusokota utando unaofunga tunda au kikonyo kwenye tawi kuu. Matunda yaliyoathiriwa hushambuliwa na fangasi na bakteria, na hivyo kuoza na hatimaye kuanguka. Matunda yanatoa harufu mbaya kutokana na kinyesi cha viwavi. Kinyesi hutoka kupitia mashimo ya kuingilia na hukauka mwishowe, na kufanya matunda hayo kutofaa kwa matumizi ya binadamu.

Mapendekezo

Udhibiti wa Kiasili

Spishi ya vidusia Trichogramma ni yenye ufanisi katika kudhibiti mdudu huyu. Waachilie kwa kiwango cha 1.0 lakh kwa ekari mara nne kwa muda wa siku 10 kati ya kila kuachilia. Wanaweza kuwekwa katikati na pembezoni mwa shamba. Wadudu wanaokula D. isocrates ni mbawakimia, mdudu kobe, buibui, sisimizi mwekundu, kereng`ende, nzi haramia, mdudu reduviid na vunja jungu. Aidha, spishi za nyigu, mdudu mwenye macho makubwa (Geocoris sp), mdudu masikio, mbawakavu wa ardhini, na mdudu pentatomid (Eocanthecona furcellata) zimeripotiwa kuwa na ufanisi dhidi ya kipekecha wa matunda ya komamanga. Aina mbalimbali za ndege pia hula viwavi. Kikombe cha kaliksi kinapaswa kukatwa mara tu baada ya uchavushaji kwa sababu kipekecha wa tunda hutaga mayai kwenye kikombe cha kaliksi na kisha kufuatwa na matumizi ya mafuta ya mwarobaini (3%) katika hatua ya kuchanua. Weka udongo safi uliopashwa moto na jua karibu na sehemu ya chini ya tunda ili kulilinda dhidi ya mdudu.

Udhibiti wa Kemikali

Daima zingatia mbinu jumuishi yenye hatua za kuzuia pamoja na matibabu ya kibiolojia. Katika hatua ya kuchanua, nyunyizia Azadirachtin 1500ppm kwa kipimo cha 3.0 ml kwa lita moja ya maji kila baada ya siku 15, kuanzia mwanzo wa kuchanua hadi wakati wa mavuno, mradi kipekecha wa matunda yupo. Nyunyizia mojawapo ya dawa zifuatazo: indoxacarb (1 g/l), cypermethrin (1.5 ml/l) au profenophos (2 ml/l) kila baada ya wiki mbili kuanzia kuchanua hadi maendeleo ya matunda. Matumizi ya kemikali ya lambda-cyhalothrin pia yanapendekezwa kwa udhibiti bora wa kipekecha wa tunda la komamanga. Dawa za kunyunyizia mara mbili za emamectin benzoate 5 SG kwa kiwango cha 0.25 g/l ya maji au spinosad 45 SC kwa kiwango cha 0.20 ml/l ya maji zimeonesha kiwango kikubwa cha kupunguza uharibifu wa matunda.

Ni nini kilisababisha?

Uharibifu kwa komamanga husababishwa na lava wa Deudorix isocrates, anayejulikana kwa jina la kawaida kama kipepeo wa Anar au kipekecha wa matunda ya komamanga. Ni mdudu anayeharibu zaidi tunda la komamanga. Vipepeo hawa huwa amilifu wakati wa mchana na hutaga mayai moja moja kwenye matunda, majani laini, vitumba vya maua, na vikonyo. Jike mmoja hutaga wastani wa mayai 20.5, na takriban mayai 6.35 katika hali za kudhibitiwa. D. isocrates huchukua takriban siku 33 - 39 kumaliza mzunguko wa maisha kutoka kutaga hadi kuibuka kwa kipepeo mkubwa. Baada ya kuanguliwa, lava hujichimbia ndani ya matunda yanayokua na kula nyama ya ndani, mbegu zinazokua, na tishu. Uharibifu wa ulaji huenda ukatokea zaidi kati ya siku 30 hadi 50 za umri wa tunda. Mashambulizi ya kipepeo wa komamanga huwa makali zaidi wakati wa Julai na yana uhusiano mkubwa chanya na unyevunyevu wa anga. Mashambulizi ni machache mwezi Machi na huongezeka polepole hadi kufikia kilele mwezi Septemba.


Hatua za Kuzuia

  • Angalia shamba lako mara kwa mara kwa kutafuta matawi makavu.
  • Weka mitego ya mwanga kwa kiwango cha mtego 1 kwa ekari ili kufuatilia vipepeo wakubwa.
  • Kusanya matunda yaliyoathirika na uyaangamize mbali na shamba.
  • Kukata kikombe cha kaliksi cha maua mara tu baada ya uchavushaji kutasaidia kupunguza mayai kwenye matunda na kiwango cha uharibifu.
  • Ondoa magugu na mimea ambayo ni wenyeji mbadala wa wadudu.
  • Fungia matunda mapema (yakifikia ukubwa wa takriban cm 5) kwa kutumia karatasi ya siagi, kitambaa kigumu, au kitambaa cha muslin chenye unene wa kiwango cha geji 300 ili kuzuia mdudu kipekecha.
  • Lima au palilia karibu na mti wa komamanga mara baada ya kuvuna ili kufichua pupa kwa ndege wanaowinda, maadui wa asili, na jua.

Pakua Plantix