Tumbaku
Mbawakavu Viroboto
Chrysomelidae
Mdudu
Kwa Ufupi
- Uharibifu wa ulaji na umanjano kwenye majani.
- Matundu madogo mithili ya risasi.
- Mbawakawa/mbawakavu wadogo, weusi wanao ng'aa au wenye rangi ya metali.
Tumbaku
Dalili
Mbawakavu wakubwa hula kwenye majani. Uharibifu huonekana kama matundu madogo mithili ya risasi (1-2 mm), na mianya midogo ya kutafuna ambayo haikatizi jani. Ubadilikaji mdogo wa majani na kuwa ya manjano unaweza kutokea kuzunguka tishu zilizoharibika. Mizizi hutobolewa na kuwa na vinjia/vihandaki vyembamba, vilivyonyooka huku vikiwa na kina kinachotofautiana kutegemea na aina ya wadudu. Vinundu vidogo vilivyoinuka vinaweza pia kuonekana kwenye sura ya mizizi kama sehemu ya uharibifu.
Mapendekezo
Udhibiti wa Kiasili
Vimelea vya kuvu, sabuni za kuua wadudu, au dawa ya Spinosad ya kuua bakteria zinaweza kutumika kupunguza idadi yao. Lava mbawafungo/lacewing (Chrysopa spp.), wadudu aina ya damsel (Nabis spp.) na baadhi ya nyigu vidusia hula au kuua mbawakavu. Baadhi ya minyoo pia huua lava wanaoishi kwenye udongo.
Udhibiti wa Kemikali
Wakati wote zingatia mbinu jumuishi zikiwa na hatua za kuzuia pamoja na matibabu ya kibaiyolojia ikiwa yanapatikana. Dawa za kuua wadudu zinapaswa kutumiwa wakati wa kipindi ambacho mbawakavu wanaathirika kirahisi, yaani wanapotokea kwenye majani. Bidhaa zinazotokana na chlorpyrifos hufanya kazi vizuri kudhibiti idadi yao.
Ni nini kilisababisha?
Kuna spishi nyingi za mbawakavu viroboto wanaoathiri aina mbalimbali za mimea. Waliokomaa wengi ni wadogo (takriban mm 4), wenye rangi ya weusi, wakati mwingine wakiwa na muonekano wa kung'aa au wa metali. Wana mwili wa umbo la yai na miguu mikubwa ya nyuma kwa ajili ya kuruka. Lava huishi kwenye udongo na kula mizizi, wadudu wakubwa hula mimea michanga. Mbawakavu kiroboto wengi hujificha chini ya mabaki ya mimea wakati wa baridi, kwenye udongo au kwenye magugu kuzunguka mashamba. Huwa wanakuwa hai tena wakati wa majira ya kuchipua. Kutegemea na spishi na hali ya hewa, vizazi 1-4 hukua kwa mwaka.Mbawakavu kiroboto hupendelea hali ya joto na ukavu.
Hatua za Kuzuia
- Rekebisha nyakati za kupanda (mapema au kwa kuchelewa) ili kuepuka vipindi ambavyo wadudu waliopevuka wanakuwa katika hali ya uimara.
- Panda mazao ya mtego ambayo huvutia mbawakavu kiroboto.
- Panda mazao yasiyobeba magonjwa ambayo hufukuza au kuzuia wadudu waharibifu.
- Ongeza matandazo ya asili kwani haya huvuruga hatua za kutaga mayai na hatua za lava.
- Kagua mimea yako, hususani katika majira ya kuchipua.
- Weka virutubisho muhimu kwenye mimea kwa njia ya utumiaji mbolea wenye uwiano sahihi.
- Mwagilia mimea mara kwa mara na kwa kiasi.
- Ondoa magugu au mimea mingine inayobeba magonjwa kutoka kwenye shamba lako.
- Ondoa maeneo ya maficho kwa kulima na kuharibu mabaki ya mazao.
Shirikisha
Pakua Plantix
