Mapera

Chule ya Soya

Colletotrichum spp.

Kuvu

Kwa Ufupi

  • Vidonda vilivyo lowana/vyenye maji maji kwenye majani, shina, maganda au matunda.
  • Vidonda vya mviringo vilivyozungukwa na ukingo wa rangi ya wazi.
  • Sehemu ya chini ya shina huwa na rangi ya kahawia iliyokolea na hukakamaa.
  • Mimea kupukutisha majani, mimea kuanguka au matawi kufa hasa ugonjwa ukiwa mkali.

Inaweza pia kupatikana kwenye

25 Mazao
Mlozi
Tufaha
Aprikoti
Ndizi
Zaidi

Mapera

Dalili

Aina ya mazao, aina ya mbegu na hali ya kimazingira itaathiri ukali wa dalili. Vidonda vya rangi ya kijivu huonekana kwenye majani, shina, maganda ya mbegu au matunda. Madoa haya yanaweza kuwa na umbo la duara, mviringo au yasiyo na umbo maalumu na yenye kingo za kahawia iliyokolea, nyekundu au zambarau. Ikiwa hali ya hewa ni rafiki, madoa huwa mengi zaidi, huongezeka ukubwa na kuungana, yakigeuka rangi kuwa kahawia iliyokolea au nyeusi wakati wa mchakato. Kitovu(eneo la katikati) chake polepole huwa kijivu na, katika hatua za baadaye za maambukizi, inaweza kuonyeshavimadoa vidogo vyeusi vilivyotawanyika. Kubadilika kwa rangi nyekundu ya mgongo wa majani pia ni kawaida katika baadhi ya mazao. Ugonjwa ukiwa mkali zaidi, majani hunyauka, kukauka na kuanguka, na kusababisha mmea kupukutisha majani mapema. Kwenye mashina, vidonda hurefuka, huchimbika na rangi ya hudhurungi, pia na kingo zenye weusi. Kadri vinavyozidi kuongezeka ukubwa, vidonda vinaweza kuzunguka kitako cha shina, na kusababisha mmea kunyauka na kuanguka. Kufa kwa sehemu ya juu ya shina au matawi pia ni kawaida.

Mapendekezo

Udhibiti wa Kiasili

Kuenea kwa ugonjwa kunaweza kuzuiwa kwa kutumbukiza mbegu kwenye maji ya moto kabla ya kupanda (joto na muda hutegemea aina ya zao). Mafuta ya mwarobaini yanaweza kunyunyiziwa. Wakala wa kibaolojia wanaweza pia kusaidia kudhibiti maambukizi. Bidhaa zinazotokana na kuvu Trichoderma harzianum na bakteria Pseudomonas fluorescens, Bacillus subtilis au B. myloliquefaciens pia zinaweza kutumika kama sehemu ya matibabu ya mbegu. Michanganyiko ya shaba iliyoidhinishwa kikaboni inaweza kunyunyiziwa dhidi ya ugonjwa huu katika mazao mbalimbali mara tu dalili zitakapogunduliwa.

Udhibiti wa Kemikali

Daima zingatia mbinu jumuishi na hatua za kuzuia pamoja na matibabu ya kibayolojia ikiwa yanapatikana. Nyunyizia dawa mapema asubuhi, na epuka matumizi ya dawa wakati wa jua kali. Pia, tibu mbegu kabla ya kupanda. Kutibu mbegu kunaweza kutumika kuua kuvu/fangasi kabla ya kupanda. Dawa za kuua kuvu zenye azoxystrobin, boscalid, chlorothalonil, maneb au prothioconazole zinaweza kunyunyiziwa ili kupunguza hatari ya maambukizi (tafadhali zingatia maandalizi na mapendekezo mahususi kwa zao husika). Baadhi ya matukio ya usugu/ukinzani kwa baadhi ya bidhaa hizi yameelezwa. Katika baadhi ya mazao, hakuna matibabu madhubuti yanayopatikana. Hatimaye, matibabu ya baada ya kuvuna pamoja na nta ambayo infaa kwenye vyakula inaweza kutumika ili kupunguza maambukizi kwenye mazao/matunda ambayo yanapaswa kusafirishwa nje ya nchi.

Ni nini kilisababisha?

Dalili za ugonjwa huu husababishwa na aina kadhaa za kuvu/fangasi wa jamii ya Colletotrichum spp. Wanaishi kwenye udongo, kwenye mbegu, au kwenye uchafu wa mimea na kwenye aina mbadala ya mimea inayoweza kushambuliwa na kuvu hawa kwa muda wa miaka minne. Kuna njia mbili ambazo maambukizi hupitishwa kwenda kwenye mimea mingine. Maambukizi ya msingi hutokea wakati chavua za kwenye udongo au mbegu zinapoambukiza miche wakati wa kuota na kukua taratibu kwenye tishu za mmea. Katika namna nyingine, chavua hudondoshewa kwenye majani ya chini ya mmea kupitia matone ya mvua na kuanza maambukizi ambayo huenea juu. Maambukizi ya upili huanza wakati chavua zinazozalishwa ndani ya jani au vidonda vya matunda hutawanywa na matone ya mvua, umande, wadudu wanaofyonza au wafanyakazi wa shamba kwenye sehemu za juu za mimea au kwa mimea mingine. Joto la chini au wastani (20 hadi 30 °C), udongo wenye pH ya juu, unyevunyevu wa majani kwa muda mrefu, mvua za mara kwa mara na kivuli kikubwa huvutia ugonjwa huu. Mbolea iliyowekwa kwa uwiano mzuri hufanya mazao kuwa na uwezekeno mdogo sana wa kushambuliwa na Chule.


Hatua za Kuzuia

  • Panda mimea kwenye udongo usio tuamisha maji.
  • Rutubisha udongo kwa mboji kuusaidia mmea kupambana na magonjwa.
  • Ikiwezekana, chagua maeneo yenye mvua kidogo.
  • Yawekee mashamba yako njia/mfumo mzuri wa kupitisha maji.
  • Tumia mbegu kutoka kwa mimea yenye afya au kutoka kwa vyanzo vilivyoidhinishwa.
  • Chagua aina kinzani/zinazo stahimili zaidi, ikiwa zinapatikana katika eneo lako.
  • Panda mimea yenye ukinzani au ununue vipandikizi vyenye afya.
  • Weka nafasi ya kutosha kati ya mimea wakati wa kupanda.
  • Fuatilia mashamba au bustani kwa dalili za ugonjwa.
  • Ondoa maotea na magugu ndani na nje ya shamba.
  • Chomeka vijiti kuisaidia mimea mirefu, ili kuboresha mzunguko wa hewa kwenye majani na mashina.
  • Panda mimea mtego(mimea inayovuta wadudu kutoka kwenye zao kuu) au miti kuzunguka shamba.
  • Hakikisha usafi wa mazingira ya shamba au bustani kwa kuondoa uchafu wa mimea kwa mfano.
  • Epuka kupitisha mashine au wafanyikazi shambani wakati majani yamelowa.
  • Safisha zana na vifaa vyako kwa uangalifu.
  • Ili kuepuka kueneza ugonjwa huu, usiende bustani wakati mimea imelowa na hakikisha umesafisha zana zote za bustani baada ya matumizi kwa kutumia dawa ya kuua vimelea(Sehemu moja ya dawa na sehemu 4 za maji).
  • Ikiwa umwagiliaji ni muhimu, fanya wakati wa asubuhi na uhakikishe kuwa majani ni makavu kabla ya usiku kuingia.
  • Mwagilia mimea kwa kinyunyizio cha matone tofauti na kinyunyizio cha juu.
  • Usiguse mimea wakati imelowana.
  • Vuna mapema ili kuepuka dalili mbaya zaidi.
  • Hifadhi mazao katika mazingira yenye hewa ya kutosha.
  • Acha uchafu wa mimea ardhini ili kuvu waharibike haraka hapo.
  • Vinginevyo, fukia mabaki ya mimea chini zaidi kwenye udongo ili kurahisisha kuoza.
  • Panga mzunguko wa mazao wa muda mrefu na tumia mazao yasiyo shambuliwa na ugonjwa huu(miaka 3-4 au zaid).

Pakua Plantix