Kiazi
Bakajani Wahi la Viazi Mviringo
Alternaria solani
Kuvu
Kwa Ufupi
- Madoa meusi kwenye majani yenye umbo la duara lililozungukwa na kingo za manjano.
- Majani hukauka na kuanguka.
- Viazi huanza kuoza na kujiachia kutoka kwa mmea.
Inaweza pia kupatikana kwenye
Kiazi
Dalili
Ikiwa mmea una ukungu/bakajani wahi, utaonyesha dalili kwenye majani yake ya awali, shina na viazi. Kutakuwa na madoa ya kijivu au kahawia kwenye majani ambayo huongezeka na kuwa makubwa kama miduara yenye uangavu katikati, ambayo huonekana kama mboni (tabia ya "jicho la fahali/ng`ombe dume"). Madoa pia huzungukwa na upete wa manjano angavu. Ugonjwa unapozidi kuwa mbaya, jani lote linaweza kugeuka njano na kuanguka, na kuacha mmea na majani machache. Wakati majani yanaanguka, viazi chini huweza kuungua na kuwa na rangi kama ya ngozi iliyo ungua na jua. Aina hiyo hiyo ya madoa yenye kitovu angavu pia huonekana kwenye shina na viazi. Viazi vinaweza kuanza kuoza na kujiachia kutoka kwa mmea/shina.
Mapendekezo
Udhibiti wa Kiasili
Matumizi ya bidhaa zenye Bacillus subtilis au dawa za ukungu zenye msingi wa shaba zilizosajiliwa kama za kikaboni zinaweza kutibu ugonjwa huu.
Udhibiti wa Kemikali
Daima ni vizuri kujaribu kuzuia ugonjwa huo na kutumia matibabu ya kibaiolojia ikiwa inawezekana. Kuna dawa nyingi tofauti za ukungu ambazo zinaweza kutumika kudhibiti ukungu/bakajani wahi. Bidhaa hizi zina kemikali kama vile azoxystrobin, pyraclostrobin, difenoconazole, boscalid, chlorothalonil, fenamidone, maneb, mancozeb, trifloxystrobin, na ziram. Ni vizuri kutumia dawa yenye kemikali tofauti katika wakati tofauti . Hakikisha unaweka dawa kwa wakati na kuzingatia hali ya hewa. Hakikisha umeangalia ni muda gani unahitaji kusubiri kabla ya kuvuna viazi/mazao kwa usalama baada ya kutumia dawa hizi
Ni nini kilisababisha?
Kuvu/fangasi aina ya Alternaria solani husababisha dalili za ugonjwa huu. Wanaweza kuishi kwenye udongo, kwenye uchafu wa mimea iliyoambukizwa au kwenye mimea mingine wakati wa baridi. Unaweza pia kupata mimea iliyoambukizwa kwa kununua mbegu ambayo tayari ina vimelea. Majani ya chini mara nyingi huambukizwa wakati yanapogusa udongo wenye vimelea. Kuvu hawa hukua vizuri zaidi kunapokuwa na joto (24-29°C) na unyevunyevu mwingi (90%). Kipindi kirefu cha hali ya hewa ya mvua au hali ya hewa ya unyevu na ukame inaweza kusaidia kuvu kutoa mbegu/chavua, ambazo zinaweza kuenezwa na upepo, mvua, au umwagiliaji wa juu. Kwa zao la viazi, viazi vya kijani vina uwezekano mkubwa wa kuambukizwa na kuvu. Ugonjwa huo mara nyingi huonekana baada ya mvua kubwa na huharibu hasa katika maeneo ya tropiki na ya joto.
Hatua za Kuzuia
- Tumia mbegu au mimea ambayo imethibitishwa kuwa haina ugonjwa huo.
- Tafuta aina ambazo ni kinzani kwa ugonjwa huo.
- Panda mimea kwenye matuta yaliyoinuliwa ili kuzuia maji kutuama shambani.
- Panda kwa mistari kufuata mwelekeo wa upepo na uepuke maeneo ya kivuli.
- Acha nafasi ya kutosha kati ya mimea ili sehemu za juu za mimea zipukutishe maji haraka baada ya mvua kunyesha au kumwagilia.
- Funika udongo kwa matandazo ili mimea isiguse udongo.
- Chunguza ishara za ugonjwa huo, haswa wakati wa hali ya hewa ya mvua.
- Ondoa majani ya chini yaliyo karibu sana na udongo.
- Ondoa majani yoyote ambayo yanaonyesha dalili za ugonjwa na uyaangamize.
- Hakikisha mimea ina afya nzuri na nguvu kwa kuwekea mbolea ya kutosha.
- Tumia vigingi kuweka mimea wima kulingana na mazao.
- Tumia mfumo wa umwagiliaji kwa njia ya matone ili kupunguza muda wa majani kulowana.
- Mwagilia mimea asubuhi ili iwe na muda wa kukauka wakati wa mchana.
- Dhibiti magugu ambayo hushambuliwa na ugonjwa yaliyo karibu na shamba.
- Epuka kufanya kazi shambani wakati mimea imelowa.
- Baada ya kuvuna, toa mabaki yote ya mimea na uichome (usiifanye mboji) au fukia chini ya udongo kwenye kina (zaidi ya sm 45).
- Panda mazao mbalimbali shambani kwa muda wa miaka miwili au mitatu.
- Baada ya kuvuna hifadhi viazi mahali pa baridi na penye mzunguko mzuri wa hewa.
Shirikisha
Pakua Plantix
