Clarohilum henningsii
ଫିମ୍ପି
ଗଛରେ ଥିବା କିମ୍ବା ତଳେ ପଡିଥିବା ସଂକ୍ରମିତ ପତ୍ରରେ ଏହି କବକ ବଞ୍ଚି ରହିଥାଏ। ଏହା ପବନ କିମ୍ବା ବର୍ଷା ଛିଟ ଦ୍ଵାରା ନୂଆ ପତ୍ରକୁ ବିସ୍ତାର କରିଥାଏ। ମାଇକୋସ୍ଫେରେଲା ହେନିଙ୍ଗିସୀ (M. henningsii) କ୍ଷତ ଚିହ୍ନ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ଯାହାକି ଛୋଟ ଗୋଲାକାର, ସବୁଜ-ହଳଦିଆ ଦାଗ ଆକାରରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ। ଆକାର ବଢିବା ପରେ, ଏହା ପତ୍ରର ପ୍ରଧାନ ଶିରା ଅତିକ୍ରମ କରି କୋଣିୟ ପ୍ୟାଚ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ। ପତ୍ରର ଉପର ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଦାଗ ଗୁଡିକ ଗାଢ ମାଟିଆ ଓ ଅଳ୍ପ ବହଳିଆ ଧାର ସହିତ ବିଭିନ୍ନ ଆକାରର ତମ୍ବା ବର୍ଣ୍ଣ ଠାରୁ ଫିକା ତମ୍ବା ବର୍ଣ୍ଣର ହୋଇ ଥାଆନ୍ତି। ବେଳେବେଳେ, ସେହି ପ୍ୟାଚ ଦେଇ ଅତିକ୍ରମ କରିଥିବା ଶିରା କଳା ବିଗଳିତ ଧାର ଭାବରେ ଦେଖାଯାଏ। ସମୟ ଅନୁସାରେ, ଦାଗର କେନ୍ଦ୍ର ଶୁଖିଯାଏ। ଅତିମାତ୍ରାର ସଂକ୍ରମଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ, କବକର ମାଇସେଲମ ଦ୍ଵାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଏକ ବିଷାକ୍ତ ପଦାର୍ଥ ଦ୍ଵାରା ଏକ ହଳଦିଆ ବଳୟ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ପତ୍ର ଦାଗ ଘେରି ହୋଇ ରହିଥାଏ। ଘଟଣାକ୍ରମେ, କ୍ଷତ ଚିହ୍ନ ପରସ୍ପର ମିଶିଯାନ୍ତି ଏବଂ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ପତ୍ରକୁ ଗ୍ରାସ କରିଥାନ୍ତି, ଏବଂ ଅସମୟ ପତ୍ରଝଡା କରିଥାନ୍ତି। ପତ୍ରର ତଳ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଦାଗଗୁଡିକ ଧୂସର ଓ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ଦେଖାଯାଏ।
ଏହି କବକ ବିସ୍ତାର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ କୌଣସି ଜୈବିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପଦ୍ଧତି ଉପଲବ୍ଧ ହୋଇନାହିଁ। ଏହି ରୋଗ ଦୂର କରିବା ପାଇଁ ରୋଗମୁକ୍ତ ବିହନ ସାମଗ୍ରୀ ବ୍ୟବହାର ଜରୁରୀ ଏବଂ ଉପଯୁକ୍ତ ନିରାକରଣ ପଦ୍ଧତି ଗ୍ରହଣ କରିବା ଜରୁରୀ ଅଟେ। କବକ ଗଛରେ ଥିବା କିମ୍ବା ତଳେ ପଡିଥିବା ସଂକ୍ରମିତ ପତ୍ରରେ ବଞ୍ଚି ରହିଥାଏ। ଏହା ପବନ କିମ୍ବା ବର୍ଷା ଛିଟ ଦ୍ଵାରା ନୂଆ ପତ୍ରକୁ ବିସ୍ତାର କରିଥାଏ।
ସର୍ବଦା, ଯଦି ମିଳେ, ଜୈବିକ ଉପଚାର ସହିତ ଏକ ସମନ୍ଵିତ ନିରାକରଣ ପଦ୍ଧତି ବିଷୟରେ ବିଚାର କରନ୍ତୁ। ଥାୟୋଫେନେଟ (0.20%), କ୍ଳୋରୋଥାଲୋନିଲ ଥିବା କବକନାଶକ ସିଞ୍ଚନ ପ୍ରୟୋଗ କଲେ କାସଭାରେ ମାଟିଆ ପତ୍ର ଦାଗ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇପାରେ। କପର ଥିବା କବକନାଶକ, ମେଟାଲାକସିଲ ଏବଂ ମାଙ୍କୋଜେବ ମଧ୍ୟ ଅନୁମୋଦନ କରାଯାଇଥାଏ।
ମାଇକୋସ୍ଫେରେଲା ହେନିଙ୍ଗିସୀ (Mycosphaerella henningsi) ନାମକ କବକ ଦ୍ଵାରା ଏହି ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥାଏ, ଯାହା ଶୁଷ୍କ ଋତୁରେ ପୁରୁଣା, ଗଛରେ ଥିବା ସଂକ୍ରମିତ ପତ୍ର କିମ୍ବା ତଳେ ପଡିଥିବା ସଂକ୍ରମିତ ଫସଲ ଅବଶେଷରେ ବଞ୍ଚି ରହିଥାଏ। ଅନୁକୂଳ ପରିସ୍ଥିତିରେ ପବନ କିମ୍ବା ବର୍ଷା ଛାଟ ଦ୍ଵାରା ଏହା ନୂଆ ଗଛକୁ ବିସ୍ତାର କରିଥାଏ। ପତ୍ରର ତଳ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ବିଗଳିତ ପ୍ୟାଚରେ ରେଣୁ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ। ଉଷ୍ଣ ଓ ଆର୍ଦ୍ର ପାଣିପାଗ ଏହାର ଜୀବନ ଚକ୍ରକୁ ସୁହାଇ ଥାଏ ଏବଂ ରୋଗର ମାତ୍ରା ବଢାଇ ପାରେ। ଯେତେବେଳେ ରୋଗାକ୍ରାନ୍ତ ବିହନ ସାମଗ୍ରୀ ଅନ୍ୟ ଜମି ବା ଫାର୍ମକୁ ପରିବହନ କରାଯାଏ, ଦୂରକୁ ଏହା ବିସ୍ତାରିତ ହୋଇଥାଏ। ସାଧାରଣତଃ ପୁରୁଣା ପତ୍ର ନୂଆ ପତ୍ର ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ରୋଗ ପ୍ରବଣ ଅଟେ।