Cercospora malayensis
ଫିମ୍ପି
ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଭାବରେ, ପତ୍ର ତଳେ ଅନିୟମିତ ମାଟିଆ ଦାଗ ଦେଖାଯାଏ। ଭୁଇଁ ନିକଟରେ ଥୁବା ପୁରୁଣା ପତ୍ର ସାଧାରଣତଃ ଏହି ରୋଗ ଦ୍ଵାରା ଅଧିକ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥାଏ। ରୋଗ ବଢିବା ସମୟରେ ପତ୍ର ଶୁଖିଯାଏ ଓ ମାଟିଆ ହୋଇଯାଏ ଓ ବଙ୍କା ହୋଇ ଘଟଣାକ୍ରମେ ଝଡି ଯାଇପାରେ। ମାତ୍ରା ଅଧିକ ହେଲେ ଗଛ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ପତ୍ର ଝଡା ଦେଇପାରେ। ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ପତ୍ରର ତଳ ପଟେ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ଅଲିଭ ରଙ୍ଗର ଦାଗ ଭଳି ଲକ୍ଷଣ ସ୍ପଷ୍ଟ ଦେଖାଯାଏ। ପରେ, ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ତଳ ପଟକୁ ହାଲୁକା ମାଟିଆ ରୁ ଧୂସର କବକ ବୃଦ୍ଧି ଆବରଣ କରିଥାଏ। ମାତ୍ରା ଅଧିକ ହେଲେ ପତ୍ରର ଉପର ପଟେ ବିଗଳିତ ଦାଗ ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାଇ ପାରେ। ସଂକ୍ରମିତ ପତ୍ର ଶେଷରେ ଶୁଖି ଝଡିଯାଏ। ଏହି ରୋଗ ପୁରୁଣା ତଳ ପତ୍ରରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ କ୍ରମେ କାଣ୍ଡ ଓ ଫଳକୁ ଯାଇଥାଏ ଓ ସମାନ ଲକ୍ଷଣ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ। କଳା କୋଣିୟ ଦାଗ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ପି. ଆବେଲ୍ମୋସ୍ଚି ସହିତ ଏହି ଲକ୍ଷଣ ଦ୍ଵନ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ।
ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ପୋକ ପାଇଁ କୌଣସି ଜୈବିକ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପଦ୍ଧତି ଉପଲବ୍ଧ ଥିବା ଆମେ ଜାଣି ନାହୁଁ। ଯଦି ଏହାର ଲକ୍ଷଣ କିମ୍ବା ଆବିର୍ଭାବ ହ୍ରାସ ପାଇଁ କୌଣସି ସଫଳ ପଦ୍ଧତି ଜାଣିଛନ୍ତି, ଦୟାକରି ଆମ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ କରନ୍ତୁ।
ଯଦି ମିଳେ, ସର୍ବଦା ଜୈବିକ ଉପଚାର ସହିତ ଏକ ସମନ୍ଵିତ ନିରାକରଣ ପଦ୍ଧତି ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତୁ। ଅପରାହ୍ନରେ ପତ୍ରର ତଳ ପଟେ କବକନାଶକ ସିଞ୍ଚନ କରନ୍ତୁ। କପର ଅକ୍ସିକ୍ଳୋରାଇଡ @ 0.3%, ମାଙ୍କୋଜେବ @ 0.25% କିମ୍ବା ଜିନେବ @ 0.2% ଭଳି ସୁରକ୍ଷାତ୍ମକ କବକନାଶକ ବୁଣିବାର ଏକ ମାସ ପରେ ପ୍ରୟୋଗ କରନ୍ତୁ ଏବଂ ରୋଗ ମାତ୍ରା ଅନୁସାରେ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ପ୍ରତି 15 ଦିନ ବ୍ୟବଧାନ ରଖି ପୁନର୍ବାର ପ୍ରୟୋଗ କରନ୍ତୁ।
ସର୍କୋସ୍ପୋରା ମଲାଏନସିସ ଏବଂ ସର୍କୋସ୍ପୋରା ଆବେଲ୍ମୋସ୍ଚି ନାମକ କବକ ଦ୍ଵାରା ଏହି ପତ୍ର ଦାଗ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ। ଏହା ମାଟିରେ ସଂକ୍ରମିତ ଗଛ ଅବଶେଷରେ ଶୀତସୁପ୍ତି କରିଥାଏ ଓ ବଞ୍ଚିଥାଏ ଏବଂ ଏହିପରି ଭେଣ୍ଡି ଗଛର ତଳ ପତ୍ର ଓ ଚେରକୁ ସଂକ୍ରମଣ କରିଥାଏ। ଦ୍ଵିତୀୟକ ଭାବରେ ରେଣୁ ପବନ, ବର୍ଷା, ଜଳସେଚନ ଓ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଉପକରଣ ଦ୍ଵାରା ବିସ୍ତାର ଲାଭ କରିଥାଏ। ଆର୍ଦ୍ର ଋତୁରେ ପତ୍ର ଦାଗ ରୋଗ ସାଧାରଣ ଅଟେ, କାରଣ ଉଷ୍ମ ଓ ଆର୍ଦ୍ର ପାଣିପାଗ କବକ ବୃଦ୍ଧିକୁ ଅନୁକୂଳ କରାଏ। ବର୍ଷାପାତ ଓ ଉଚ୍ଚ ଆର୍ଦ୍ରତା ପତ୍ରରେ ସଂକ୍ରମଣ, ରୋଗ ବିକାଶ ଏବଂ ଜୀବାଣୁ ବୃଦ୍ଧି ଅନୁକୂଳ କରାଏ।