Macrophomina phaseolina
ଫିମ୍ପି
ଏହି ମୃତ୍ତିକା ବାହିତ କବକ ଚାରାର ମୂଳକୁ ସଂକ୍ରମିତ କରି ଦେଇ ଥାଆନ୍ତି ଓ ପରେ ପରେ କିଛି ଲକ୍ଷଣ ନ ଦେଖାଇ କାଣ୍ଡ ଯାଏଁ ନିଜ ବାଟ ଖୋଜି ନିଅନ୍ତି । ପରେ ପରେ ବୟସ୍କ କାଣ୍ଡର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଟିସୁରେ କଳା ବର୍ଣହୀନତା ଦେଖା ଯାଇଥାଏ ଯାହାଦ୍ୱାରା ଏମାନେ ଏକ ପାଉଁଶିଆ ବା ଅଙ୍ଗାରୁଆ ଦେଖାଯାନ୍ତି । ତେଣୁ ଏହାର ଏପରି ନାମ ହୋଇଥାଏ ଏହି ପଚା ଧିରେ ଧିରେ ପରିବାହୀ ଟିସୂ ଗୁଡିକୁ ଆକ୍ରାନ୍ତ କରେ ଓ ଶକ୍ତ ତନ୍ତୁଳ ଦେଖାଯାଏ ଯାହାର ପବ ଭିତରେ କଳା ଦାଗ ଦେଖାଯାଏ । ପରିବାହୀ ଟିସୂ ଗୁଡିକ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯିବା ଦ୍ୱାରା ପାଣି ଅଭାବ ହେଲା ଭଳି ଲକ୍ଷଣ ଦେଖେଇଥାଏ । ଫସଲ ସମୟ ଆଗରୁ ପାଚି ଯାଏ ଓ ଏହାର ଦୂର୍ବଳ କାଣ୍ଡ ଥାଏ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଏହା ଭାଙ୍ଗିଯାଇପାରେ ବା ପଡିଯାଇପାରେ । ଉପର ପତ୍ର ଗୁଡିକ ପ୍ରଥମେ ହଳଦିଆ ହୋଇ ଯାଆନ୍ତି ଓ ପରେ ଶୁଖି ଯାଆନ୍ତି । ମୂଳ ଉପରେ ମାଟିଆ, ପାଣି ଭିଜା ଘା ସବୁ ଉପସ୍ଥିତ ଥାଏ । ମାରାତ୍ମକ ସଂକ୍ରମଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ, 50% ରୁ ଅଧିକ ଗଛ ଭାଙ୍ଗିଯାଇ ପାରେ.
କୃଷି ଫାର୍ମ ଖତ, ନିିମ ତେଲ ନିର୍ଯ୍ୟାସ ଓ ସୋରିଷ ପିଡିଆ ଭଳି ଜୈବୀକ ଉପଚାରକୁ ମାକ୍ରୋଫୋମିନା ରୋଗ ଗୁଡିକର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରା ଯାଇପାରେ । ବାଜରା ଓ ଅନାବନା ଘାସ ଉପରେ ଆଧାରିତ କମ୍ପୋଷ୍ଟ ବ୍ୟବହାର କୁ ମାଟିରେ ମିଶେଇବା ଦ୍ୱାରା ମାଟିରେ କବକ ଗୁଡିକର ସଂଖ୍ୟା 20-40% କମି ଯାଏ । ଟ୍ରାଇକୋଡର୍ମା ଭିରିଡେ (ପ୍ରତି 250 କିଲୋ ଭର୍ମୀକମ୍ପୋଷ୍ଟ କିମ୍ବା ଏଫ୍.ୱାଏ.ଏମ୍ ରେ 5 କିଲୋ ହିସାବରେ) କୁ ମାଟିରେ ବିହନ ବୁଣିବା ସମୟରେ ପ୍ରୟୋଗ କରିବା ମଧ୍ୟ ଲାଭଦାୟକ ହୋଇଥାଏ.
ଯଦି ସମ୍ଭବ ତାହାଲେ ସର୍ବଦା ଏକ ସମନ୍ଵିତ ନିବାରଣ ଉପାୟକୁ ଜୈବୀକ ଉପଚାର ସହ ଏକୀକୃତ ଭାବେ ପ୍ରୟୋଗ କରିବାର ଯୋଜନା କରନ୍ତୁ । ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରଥମେ ଦେଖା ଯିବା ସମଯରୁ ହିଁ କ୍ଷତି ହୋଇ ଯାଇଥାଏ, ତେଣୁ ପତ୍ର ଉପରେ କବକନାଶକ ପ୍ରୟୋଗ ଫଳପ୍ରସୂ ହୋଇ ନଥାଏ । କବକନାଶକ ଦ୍ୱାରା ଉପଚାରିତ ବିହନ (ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ ମ୍ୟାଙ୍କୋଯେବ୍ ସହ) ଚାରା ବୃଦ୍ଧି ସମୟରେଏହାକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେଇଥାଏ । 80 କିଲୋ/ହେକ୍ଟର ଏମ୍.ଓ.ପି କୁ ଦୁଇ ଭାଗରେ ପ୍ରୟୋଗ କଲେ ଫସଲକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବା ଓ ଏହି କବକ ପ୍ରତି ଆଉ ସହନଶୀଳ କରିବା ପାଇଁ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ.
ଏହି ରୋଗଟି ମ୍ୟାକ୍ରୋଫୋମିନା ଫେଯ଼େଓଲିନା ନାମକ କବକ ଦ୍ୱାରା ହୋଇଥାଏ, ଯାହାକି ସଦାବେଳେ ଗରମ ଓ ଶୁଷ୍କ ପାଣିପାଗରେ ବଞ୍ଚେ । ଅନ୍ୟ ସମୟରେ ଏହା ପୋଷକ ଫସଲ ଅବଶେଷରେ କିମ୍ବା ମାଟି ମଧ୍ୟରେ ତିନି ବର୍ଷ ଯାଏଁ ବଂଚି ରହିପାରେ । ମୂଳ ଓ କାଣ୍ଡର ପରିବାହୀ ଟିସୂର ସଂକ୍ରମଣ ଦ୍ୱାରା ପାଣି ଓ ପୋଷଣ ପରିବହନ ସମ୍ପୂର୍ଣ ଭାବେ ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଏ, ଫଳସ୍ୱରୂପ ଫସଲର ଉପର ଅଂଶ ସମୟ ଆଗରୁ ପାଚି ଯାଏ ଓ ଏହାର କାଣ୍ଡ ଦୂର୍ବଳ ହୋଇଯାଏ । କବକର ସଂକ୍ରମଣ ପାଇଁ ଅଧିକ ଅନୂକୁଳ ପରିବେଶ କୀଟପତଂଗ, କ୍ଷତ ଚେର ଓ ପତ୍ର ତଥା ଫସଲର ଅନ୍ୟ ରୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରି ଥାଆନ୍ତି. ମରୁଡି ଅବସ୍ଥା, ଉଚ୍ଚ ମାଟି ତାପମାତ୍ରା (28°C ଉପରେ) ଓ ଫସଲର ପର ପର ସ୍ତରରେ ଅତ୍ୟଧୀକ ଉର୍ବରୀକରଣ ଦ୍ୱାରା ଲକ୍ଷଣ ଗୁଡିକ ଆହୁରି ମାରାତ୍ମକ ହୋଇ ଯାଆନ୍ତି.