Fusarium oxysporum
ଫିମ୍ପି
କଦଳୀ କିସମ ,ରୋଗକାରୀ ଜୀବାଣୁର ଶକ୍ତି ଓ ପରିବେଶ ପରିସ୍ଥିତି ଅନୁସାରେ ଏହି ଲକ୍ଷଣ ବଦଳିପାରେ । ଏହି ରୋଗ ପ୍ରଥମେ ପୁରୁଣା ପତ୍ରରେ ଦେଖାଯାଏ ଓ ପରେ ପରେ ଉପରକୁ ନୂଆ ପତ୍ରକୁ ଯାଏ । ଏହି ରୋଗ ହେଲେ ପତ୍ର ଓ ବୃନ୍ତ ବା ଡେମ୍ଫ ହଳଦିଆ ହୋଇ ଝାଊଂଳି ଯାଏ ଏବଂ କାଣ୍ଡର ନିମ୍ନ ଅଂଶରେ ଫାଟ ଦେଖାଯାଏ । ରୋଗଗ୍ରସ୍ତ ପତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ବାଦାମୀ ହୋଇ ଶୁଖିଯାଏ ଓ ଡେମ୍ଫରୁ ଭାଙ୍ଗିଯାଏ ଏବଂ କାଣ୍ଡ ଚାରିପଟେ ବଳୟ ପରି ହୁଏ । କାଣ୍ଡ ଉପରେ ହଳଦିଆରୁ ଲାଲ ରଙ୍ଗର ଚିହ୍ନ ଦେଖାଯାଏ । ଏହା କାଣ୍ଡର ନିମ୍ନ ଅଂଶରେ ଅଧିକ ମାତ୍ରାରେ ଦେଖାଯାଏ । ଅନ୍ତଃ ଟିସୂ ଲାଲ ରୁ ଘନ ବାଦାମୀ ବର୍ଣହୀନ ଦେଖାଯାଏ । ଏହା କବକ ବୃଦ୍ଧିର ଲକ୍ଷଣ ଅଟେ । ଘଟଣାକ୍ରମରେ ଭୂମିର ଉପର ଓ ତଳର ସବୁ ଅଂଶର ପାଚିଜାଏ ଓ ମରିଯାଏ ।
ରୋଗର ଆବିର୍ଭାବ ଓ ମାତ୍ରା କମାଇବା ପାଇଁ ଟ୍ରାଇକୋଡେର୍ମା ଭିରିଡେ କବକ କିମ୍ବା ସୁଡ଼ୋମୋନାସ ଫ୍ଲୋରେସେନ୍ସ ବାକ୍ଟେରିଆ ଭଳି ଜୈବ-ନିୟନ୍ତ୍ରକ ମାଟିରେ ପ୍ରୟୋଗ କଲେ ଅଧିକ ଫଳପ୍ରସୂ ହୋଇଥାଏ ।
ଯଦି ସମ୍ଭବ ,ସର୍ବଦା ସମନ୍ଵିତ ନିରାକରଣ ପଦ୍ଧତି ଓ ଜୈବିକ ପଦ୍ଧତି ମିଶାଇ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ବାଞ୍ଛନୀୟ ଅଟେ । କଦଳୀର ଅନ୍ୟ କବକ ଜନିତ ରୋଗ ଭଳି ଏହି ରୋଗ ଲକ୍ଷଣ ଜଣାପଡିଲା ପରେ ଆଉ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇପାରେ ନାହି । ନିର୍ଦିଷ୍ଟ କବକ ମରା ଦ୍ରବନରେ ( 10 ଲିଟର ପାଣିରେ 10 ଗ୍ରାମ କବକ ମରା ) କଦଳୀ ଚାରା ବୁଡାଇ ଏବଂ 6 ମାସ ପରେ ପରେ ମାଟିକୁ ଏହି ଦ୍ରବଣରେ ପ୍ରତି ଦୁଇ ମାସରେ ଥରେ ଭିଜାଇଲେ ଏହି ରୋଗ କମେ ।
ମଞ୍ଜ କଳା ରୋଗକୁ ଫୂଜାରିଉମ ଝାଉଂଳା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଏହା ଫୂଜାରିଉମ ଅକ୍ସିପୋରୁମ ନାମକ କବକ ଯୋଗୁଁ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ମାଟିରେ ପ୍ରାୟ ଏକ ଦଶନ୍ଧି ପର୍ଯନ୍ତ ରହିପାରେ । ଜଳ ଭଲଭାବରେ ନିଷ୍କାସିତ ହେଉନଥିବା ଜମିରେ ଏହି ଜୀବାଣୁ ବା କବକ ମୂଳ କେଶ ମଧ୍ୟ ଦେଇ ଗଛ ଭିତରକୁ ପ୍ରବେଶ କରେ । ଜମିର ପାଣି ,ଗାଡି ଓ ଚପଲ ମାଧ୍ୟମରେ ଏହା କିଛି ଦୂର ବିସ୍ତାର କରିପାରେ । ସଂକ୍ରମିତ ବିହନ ସାମଗ୍ରୀ ଦ୍ଵାରା ଦୂର ଜାଗାକୁ ଏହା ବିସ୍ତାର କରିପାରେ । ତାପମାତ୍ରା ଅଧିକ ହେଲେ ଏହା ବୃଦ୍ଧି ହୁଏ । ପରିବହନ ଟିସୂ ନଷ୍ଟି ଯୋଗୁଁ ସବୁଜ ରଙ୍ଗରେ ଓ ବୃଦ୍ଧିରେ ହ୍ରାସ ହୁଏ ଯାହାକି ଜଳ ଓ ପୋଷଣ ପରିବହନରେ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରେ । ଯଦି ସବୁ ପରିସ୍ଥିତି ଆସେ ତାହା ହେଲେ ଏହା କଦଳୀର ଅତି ମାରାତ୍ମକ ରୋଗ ହୋଇପାରେ ।