ચોખા
ચોખાના બીજમાં ફુગનો રોગ
Tilletia barclayana
ફૂગ
5 mins to read
ટૂંકમાં
- ક્ષણો સામાન્ય રીતે પાક તૈયાર થાય તે વખતે જોવા મળે છે.
- અનાજ પર કાળા ડાઘા.
- છોડના અન્ય ભાગો પર કાળુ ધૂળિયુ આવરણ.
- આ રોગ અનાજના એન્ડોસ્પર્મની જગ્યાએ કાળા બીજકણ ઉત્પન્ન કરીને અનાજની ગુણવત્તા ઘટાડે છે.
- આ રોગની કેટલીક જાતો ઝેર પેદા કરે છે.
માં પણ મળી શકે છે
ચોખા
લક્ષણો
જ્યારે ચોખા પરિપક્વતાના તબક્કામાં પહોંચે ત્યારે લક્ષણો સૌથી વધુ સ્પષ્ટ થાય છે. જ્યારે ચેપ લોગે છે ત્યારે અનાજ ઘાટા રંગનું થઇ જાય છે અને કાળા ડાઘા થઇ જાય છે. જ્યારે વાતાવરણ ઝાકળમય હોય ત્યારે વહેલી સવારે બીજકણ સૌથી વધુ નોંધપાત્ર હોય છે. સંક્રમિત બીજને આંશિક રીતે અથવા સંપૂર્ણપણે ફુગનો રોગ થઇ શકે છે. બીજકણના કાળા ડાધા અનાજ પર દબાણ કરે છે, જે રાતોરાત ઝાકળના ભેજથી ફૂલી શકે છે. ચેપગ્રસ્ત અનાજમાંથી છૂટા થયેલા બીજકણથી અન્ય છોડના ભાગો પર સ્થાયી થાય છે, જે એક લાક્ષણિક કાળા આવરણની રચના કરે છે જે રોગની શોધમાં સહાય કરે છે.
Recommendations
જૈવિક નિયંત્રણ
કીટકો અને રોગના પ્રવેશ, સ્થાપના અને ફેલાવાને રોકવા માટે શ્રેષ્ઠ જૈવિક સુરક્ષિત કાર્યવાહી કરવી જોઈએ. બેસિલસ પુમિલસ જેવા બાયોજન્ટ ટિલ્ટેરિયા બાર્ક્લેનાના ફૂગ સામે ખૂબ અસરકારક છે.
રાસાયણિક નિયંત્રણ
જો ઉપલબ્ધ હોય તો જૈવિક સારવાર સાથે નિવારક પગલાંનો સંકલિત અભિગમ ધ્યાનમાં લો. આ રોગને ઉચ્ચ નાઇટ્રોજન દર દ્વારા અનુકૂળ કરવામાં આવે છે, તેથી યોગ્ય સમયે નાઇટ્રોજનની ભલામણ કરેલ માત્રા આપવામાં છે. ચેપનું પ્રમાણ ઘટાડવા માટે લાભદાયક વૃદ્ધિના તબક્કે પ્રોપિકોનાઝોલ ધરાવતી ફૂગ લગાવો. એઝોક્સિસ્ટ્રોબિન, ટ્રિફ્લોક્સિસ્ટસ્ટ્રોબિન જેવા ફૂગનાશક પણ લાગુ કરી શકાય છે.
તે શાના કારણે થયું?
આ રોગ ફૂગ ટિલિટિઆ બાર્ક્લેનાના કારણે થાય છે, જે નેવોસિયા હૉરિડા તરીકે પણ ઓળખાય છે. ચોખાના બીજને બદલીને ફૂગ કાળા બીજકણ તરીકે જીવે છે. તેઓ પવન દ્વારા વહન કરી શકે છે અને પાક અને તેના પડોશી પાક બંનેમાં ચોખાના ડૂંડાને ફરીથી ચેપ લગાવી શકે છે. જ્યારે ફૂગના બીજકણ ચેપગ્રસ્ત અને દૂષિત અનાજ, મશીનરી અને સાધનો દ્વારા સ્થળાંતર પામે છે ત્યારે રોગ ફેલાય છે. ચોખાના અનાજની ફુગનું બીજકણ પણ પાણી પર તરતા હોય છે અને કદાચ આ રીતે ફેલાય છે. બીજકણ અનાજ પર ઓછામાં ઓછા 3 વર્ષ સુધી ટકી શકે છે અને પ્રાણીઓના પાચનતંત્રમાં પસાર થવાથી ટકી શકે છે. ફૂગના વિકાસને ઊંચા તાપમાન અને ભેજ અનુકૂળ છે. ઝાકળવાળી વહેલી સવારે, ફુગવાળુ અનાજ ફૂલી જશે અને વિસ્ફોટ થશે જેનાથી વધુ બીજકણ બહાર આવશે.
નિવારક પગલાં
- ખેતરોમાં ઓછી સંવેદનશીલ જાતોનો ઉપયોગ કરો, ઉદાહરણ તરીકે, બીજમાં ફુગ વગર ટૂંકા અને મધ્યમ અનાજની જાતો.
- પ્રમાણિત ચોખાનું બીજ શરૂઆતમાં વાવો.
- નાઈટ્રોજન ખાતરના માત્ર ભલામણ કરેલ દરનો ઉપયોગ કરો.
- ખાસ કરીને પૂર પહેલાનો સમયે નાઇટ્રોજનનો વધારે ઉપયોગ ટાળો.
- રોગના ફેલાવાને ટાળવા માટે સારી સ્વચ્છતા વ્યવસ્થાપન લાગુ કરો.
- ચેપગ્રસ્ત ચોખાના પ્લાન્ટની આસપાસ 50 મીટર ચોરસ વિસ્તારની સંસર્ગનિષેધ કરવાની ભલામણ કરવામાં આવી શકે છે.
- ચેપગ્રસ્ત છોડ અને તેની આસપાસના વિસ્તારને બાળીને નાબૂદ કરો.
શેર કરો
પ્લાન્ટીક્સ ડાઉનલોડ કરો
