કાળા મગ પર થતો ફુગજન્ય રોગ

લક્ષણો

વૃદ્ધિના કોઇ પણ તબક્કામાં ચેપ લાગી શકે છે અને તે પાંદડા, ડાળી, પાંદડાંની દાંડી કે શીંગો પર જોઈ શકાય છે. જો અંકુરણ દરમિયાન ચેપ લાગેલો હોય અથવા બીજ ચેપગ્રસ્ત હોય તો, રોપા ઉપર સૂક્ષ્મ કણો દેખાય છે જે ધીમે ધીમે ટપકા રચે છે અને છેલ્લે કરમાઈ જાય છે. વધી ગયેલા રોપા ઉપર, શરૂઆતમાં, સામાન્ય રીતે પાંદડાના નીચેના ભાગમાં અને તેની દાંડી ઉપર, નાના અને અવ્યવસ્થિત ઘેરા કથ્થઈ થી કાળા રંગના ટપકા જોવા મળે છે. સમય જતાં, ટપકાં વધીને ઘાટા કેન્દ્ર અને પીળા, નારંગી કે તેજસ્વી લાલ ગાળા સાથે તે ભાગમાં સુકારો નિર્માણ કરે છે, તે પાંદડાંના ઉપરના ભાગે પણ જોઈ શકાય છે. શીંગો પર કાટ જેવા રંગનો ઘા દેખાય છે જે કદાચ સંકોચાય અને સુકાઈ પણ શકે. ભારે ચેપના સંજોગોમાં, અસરગ્રસ્ત ભાગ નમી પડે છે અને સુકાઈ જાય છે. સામાન્ય રીતે પાનની દાંડી અને ડાળી પર ઉધઈ ના વિકાસથી બાદમાં રોપાના પાન ખરી જાય છે.