सोयाबीन

सोयोबीनवरील काळी कुज

Macrophomina phaseolina

बुरशी

5 mins to read

थोडक्यात

  • फुलधारणेच्या काळात आणि उबदार, कोरड्या हवामानात लक्षणे दिसतात.
  • जोम कमी असलेली रोपे दिवसाच्या उष्ण काळात मरगळतात.
  • कोवळी पाने पिवळी पडतात आणि शेंगा भरत नाहीत.
  • मुळात आणि खोडांच्या आतील भागात लालसर तपकिरी दाणेदार रंगहीनता दिसुन येते.

मध्ये देखील मिळू शकते


सोयाबीन

लक्षणे

वाढीच्या कोणत्याही टप्प्यावर रोग होऊ शकतो पण रोपे फुलधारणेच्या सुरुवातीच्या काळात जास्त संवेदनशील असतात. लक्षणे बहुधा जास्त काळ उबदार, कोरड्या हवामानात दिसतात. जोम कमी असणारी रोपे दिवसाच्या अतिउष्ण काळात मरगळतात जी रात्रीच्या हवामानात थोडीशी सावरतात. कोवळी पाने पिवळी पडण्यास सुरवात होते आणि शेंगा भरत नाहीत. मुळात आणि खोडांच्या आतील भागात लालसर तपकिरी दाणेदार रंगहीनता दिसुन येते. खोडाच्या बुडाजवळ अनियमितपणे विखुरलेले काळे ठिपके हे बु्रशीच्या वाढीचे अजुन एक लक्षण आहे.

Recommendations

जैविक नियंत्रण

ट्रायकोडर्माच्या मॅक्रोफोमिना फेसियोलिना प्रजातीसारख्या इतर बुरशींवर परजीवीपणा करणार्‍या बुरशीचा वापर आपण करु शकता. ट्रिकोडर्मा व्हिरिडे (५ किलो प्रति २५० किलो व्हर्मिकंपोस्ट किंवा शेणखतात मिसळुन) पेरणीच्या वेळी वापरल्यास रोगाच्या घटना खूपच कमी होतात. बॅक्टेरियम र्‍हिझोबियम प्रजातीच्या जीवाणूचा उपयोग बुरशीचे नियंत्रण करण्यासाठी केला जाऊ शकतो.

रासायनिक नियंत्रण

नेहमी एकात्मिक दृष्टीकोन ठेवा म्हणजे प्रतिबंधक उपायांबरोबरच उपलब्ध असल्यास जैविक उपचार पद्धतीचा वापर करा. काळ्या कुजीविरुद्ध कोणत्याही बुरशीनाशकाची बीज प्रक्रिया किंवा पानांवरील फवारणी केल्यासही सातत्याने नियंत्रण होत नाही. बियांवर मँकोझेब ३ ग्रॅ./किलो दराने प्रक्रिया केल्यास पेरणीच्या वेळी जंतु कमी रहातात. एमओपी ८० किलो/हे. चे दोन विभाजित वापरात वापरल्यासही लक्षणांची गंभीरता कमी होऊ शकते.

कशामुळे झाले

सोयाबीनवरील काळी कुज ही मॅक्रोफोमिना फेसियोलिना नावाच्या बुरशीमुळे उद्भवते. ही शेतातील रोपांच्या अवशेषात किंवा जमिनीत सुप्तावस्थेत रहाते आणि रोपांना हंगामाच्या सुरुवातीला मुळांद्वारे संक्रमित करते. प्रतिकूल हवामान परिस्थिती (उदा. उष्ण, कोरडे हवामान) रोपांना ताण येईपर्यंत लक्षणे दिसुन येत नाहीत. मुळांच्या आतील भागांच्या नुकसानामुळे रोपे पाण्याचे चांगले शोषण करु शकत नाहीत. इतर बुरशींविरुद्ध काळी कूज बुरशीचे कार्य आणि वाढ कोरड्या जमिनीत (२७ ते ३५ डिग्री सेल्शियस) चांगली होते.


प्रतिबंधक उपाय

  • उपलब्ध असल्यास सहनशील वाण लावा.
  • दाट लागवड टाळा.
  • कोरड्या, गरम हवामानात शेताला नियमित पाणीपुरवठा करा.
  • उन्हाळ्यात खोल नांगरल्याने जमिनीतील जीवजंतु नाहीसे होतात.
  • हवामानाच्या फेरबदलाप्रमाणे लवकर किंवा उशीरा तयार होणार्‍या वाणांची निवड करा.
  • गव्हासारख्या यजमान नसणार्‍या पीकांबरोबर फेरपालट करा किंवा जमिन पडिक ठेवा.

प्लँटिक्स डाऊनलोड करा