Phosphorus Deficiency
ઉણપ
ફોસ્ફરસની ઉણપ દરેક તબક્કે થઇ શકે છે પરંતુ યુવાન છોડમાં તેની અસર વધુ જોવા મળે છે. અન્ય પોષક તત્વોથી વિપરીત, ફોસ્ફરસની ઉણપના લક્ષણો સામાન્ય રીતે ધ્યાન ખેંચતા નથી અને ઓળખવાનું મુશ્કેલ હોઈ શકે છે. છોડનો વિકાસ રૂંધાયેલો હોય છે અને છોડ નાનો રહે છે. જો કે, પાંદડાઓ પર કોઈ લક્ષણ દેખાતા નથી. ગંભીર ઉણપ વખતે, ડાળીઓ અને પાંખડીઓ પર ઘાટા લીલા કે જાંબલી રંગનું વિકૃતિકરણ જોવા મળે છે. જૂના પાંદડા ની નીચલી બાજુએ પણ જાંબલી વિકૃતિકરણ દેખાય છે, જે અણી અને માર્જિન્સથી શરૂ થાય છે અને પછી બાકીના સ્તર પર ફેલાય થાય છે. આ પાંદડા ચામડા જેવા બની શકે છે અને નસો પર છીકણી નેટિંગ જોવા મળી શકે છે. કેટલાક કિસ્સાઓમાં, ફોસ્ફરસની ઉણપ બળેલી કિનારીઓ અને ક્લોરોસિસના વિકાસ તેમજ પાંદડાના માર્જિન્સ પર નેક્રોટિક પેચ દ્વારા ઓળખી શકાય છે. ફૂલો અને ફળો ઉત્પન્ન થાય છે, પરંતુ ફળની ઉપજ ઓછી હોય છે.
ખેતરમાં ખાતર અથવા અન્ય સામગ્રીઓ (કાર્બનિક કચરો, કંપોસ્ટ અને ગુઆનો) અથવા તેના મિશ્રણનો ઉપયોગ કરીને માટીમાં ફોસ્ફરસનું સ્તર ફરીથી સમૃદ્ધ કરી શકાય છે. લણણી પછી વધેલ છોડના કચરાને જમીનમાં ભેળવવાથી પણ લાંબા ગાળે ફોસ્ફરસ સંતુલન જળવાય છે અને જમીનનું માળખું સુધારવામાં યોગદાન મળે છે. કાર્બનિક પદાર્થનું વિઘટન છોડ માટે ઉપલબ્ધ ફોસ્ફરસનો પુરવઠો પૂરો પાડે છે.
સુધારાઓ સસ્તા અને વૈવિધ્યસભર છે, અને તેઓ સરળતાથી ઉણપની સમસ્યાઓને ઓછી કરવા માટે લાગુ કરી શકાય છે. ફોસ્ફરસને નાઇટ્રોજન અને પોટેશિયમ (ખાતર ઉત્પાદનોમાં N-P-K ત્રિપુટી) સાથે ફોસ્ફેટના સ્વરૂપમાં છોડ પર છાંટી શકાય છે. આ પોષક તત્વોનો ગુણોત્તર નક્કી કરવા માટે જમીન પરીક્ષણની ભલામણ કરવામાં આવે છે. તે જમીનના પ્રકાર, છોડની વિવિધતા અને જમીનમાં નાઇટ્રોજનની સાંદ્રતાને આધારે બદલાય છે. સામાન્ય રીતે, વાવણી અથવા રોપણીના થોડા અઠવાડિયા પહેલાં ફોસ્ફરસ અને પોટેશિયમ છાંટવાની ભલામણ કરવામાં આવે છે. જયારે, વનસ્પતિ વિકાસ દરમિયાન વિભાજિત કાર્યક્રમોમાં નાઈટ્રોજન છાંટવાની ભલામણ કરવામાં આવે છે.
વિવિધ પાકો વચ્ચે ફોસ્ફરસની ઉણપની સંભાવનામાં તફાવત હોય છે. ફોસ્ફેટ આયન જ્યારે જમીનના પાણીમાં ઓગળેલ હોય ત્યારે મૂળ તેને શોષી શકે છે. ઉચ્ચ કેલ્શિયમ સાંદ્રતા ધરાવતી ચૂનેદાર માટીમાં ફોસ્ફરસની કમી હોઈ શકે છે. જો કે, સામાન્ય રીતે, આ પોષક તત્વોની ઉપલબ્ધતા મર્યાદિત હોય છે, કારણ કે ફોસ્ફરસનો આધાર માટીના કણો પર હોય છે અને છોડ દ્વારા તેને લઈ શકાતું નથી. બંને આલ્કલાઇન માટી અને એસિડિક જમીન ઓછી ઉપલબ્ધતા દર્શાવે છે. ઓછા કાર્બનિક પદાર્થો અથવા આયર્ન સમૃદ્ધ જમીન પણ સમસ્યારૂપ હોઈ શકે છે. ઠંડુ હવામાન કે જે મૂળના વિકાસ અને કામગીરીમાં અવરોધ પેદા કરે છે તે પણ આ આડઅસર પેદા કરે છે. દુષ્કાળની સ્થિતિ અથવા રોગો જે મૂળ દ્વારા પાણી અને પોષક તત્ત્વોને શોષિત થવા નથી દેતા તે આ અભાવના લક્ષણોની વૃદ્ધિ કરી શકે છે. જયારે માટીમાં રહેલ ભેજ આ પોષક તત્ત્વોને છોડ દ્વારા શોષાવવામાં મદદ કરે છે અને તેના પરિણામે નોંધપાત્ર ઉપજ મળે છે.