Pythium aphanidermatum
ફૂગ
પેટા પ્રકાંડની ગાંઠ પાસેથી ચેપની શરૂઆત થાય છે અને પછી તે ઉપર અને નીચેની તરફ ફેલાય છે. અસરગ્રસ્ત પેટા પ્રકાંડની ગાંઠનો ભાગ સુકાય છે અને સડો ભૂગર્ભ પ્રકાંડ તરફ ફેલાય છે. પાછળના તબક્કે, સડો મૂળમાં પણ ફેલાય છે. પાંદડામાં લક્ષણો તરીકે, નીચેના પાંદડાની ટોચ પીળા રંગની બને છે, જે ધીમેધીમે પાંદડાની સપાટી પર ફેલાય છે. ચેપના પ્રારંભિક તબક્કામાં, પાંદડાનો મધ્ય ભાગ લીલા રંગનો રહે છે, જ્યારે કિનારી પીળી થઈ જાય છે. આ પીળાશ પાછળથી, પેટા પ્રકાંડ તૂટવી, નબળી પડવી અને સુકાવામાં પરિણામે છે.
માઇક્રોબાયલ પ્રવૃત્તિ અને પોષક તત્વોની ઉપલબ્ધતા વધારવા માટે ભુસુ પાથરી લીધા બાદ ગાયના છાણની સ્લરી અથવા પ્રવાહી ખાતર લાગુ કરો. વાવેતર માટે પ્રતિરોધક અથવા સહિષ્ણુ પ્રજાતિનો ઉપયોગ કરો. મકાઇ, કપાસ અથવા સોયાબીનના સાથે પાકની ફેરબદલી કરો. ટી વિરિડી, ટી હરજિનમ અને ટી હેમેટમ જેવી ટ્રાઇકોડર્માની પ્રજાતિઓ, રોગકારક ફૂગના વિકાસમાં અવરોધ કરે છે એવું જાણીતું છે (40ગ્રા/ ચો.મી.).
જો ઉપલબ્ધ હોય તો, હંમેશા જૈવિક સારવાર સાથે નિવારક પગલાંનો સંકલિત અભિગમ લેવાનું ધાયનમાં રાખો. રોગના બનાવો ઓછા કરવા માટે બિયારણનો સંગ્રહ અને વાવેતર કરતા પહેલા તેને 30 મિનિટ માટે 0.3% મેન્કોઝેબ સાથે સારવાર આપો.
માટીજન્ય ફૂગ પાઈથીયમ એફનીડરમેટમ ના કારણે રોગ નિર્માણ થાય છે, જે દક્ષિણ-પશ્ચિમ ચોમાસુ બેસતાં માટીમાં ભેજનું પ્રમાણ વધતા ગુણાન્વિત થાય છે. ફૂગ બે રીતે ટકી શકે છે. એક, બિયારણ માટે રાખવામાં આવેલ રોગગ્રસ્ત ભૂગર્ભ પ્રકાંડમાં જીવંત રહે છે, અને બીજું ક્લેમિડોસ્પોર અને ઉસપોર જેવા પડી રહેલ માળખાં કે જે અસરગ્રસ્ત ભૂગર્ભ પ્રકાંડ દ્વારા જમીનમાં પહોંચે છે. કુમળા ફણગા રોગ પેદા કરતા જીવાણુ પ્રત્યે સૌથી વધુ સંવેદનશીલ હોય છે અને નેમાટોડ ના ઉપદ્રવથી રોગ વધુ ને વકરે છે. 30° સે થી વધુ તાપમાન અને માટીમાં ભેજનું વધુ પ્રમાણ રોગની તરફેણ કરતાં મહત્વપૂર્ણ પરિબળો છે. પાણીના નિકાલની ખરાબ વ્યાવસ્થાના કારણે થતો પાણીનો ભરાવો પણ ખેતરમાં રોગની તીવ્રતા વધારે છે.