કપાસ
પાંદડા પર ભૂરાં ડાઘ
Stemphylium solani
ફૂગ
ટૂંકમાં
- પેટર્નમાં ડાઘ, સફેદ કેન્દ્ર અને ઉપરના પાંદડા પર જાંબલી માર્જિનવાળા ડાઘ.
- પાંદડાની પેશીઓ અને "શૉટ-હોલ"માં તિરાડો.
- પોટેશિયમની ખામી સાથે સીધું જોડાયેલ.
કપાસ
લક્ષણો
ગોળાકાર આકારમાં અને જાંબલી માર્જિન્સ સાથે પાંદડા પરના ભૂરા ડાઘ ૨ સેમીના વ્યાસ સુધી વધી શકે છે. જેમ તે પરિપક્વ બને છે, તેમ તે ગોળાકાર પેટર્ન બનાવે છે, જેની વચ્ચે સફેદ રંગ દેખાય છે, જે અમુક સમય બાદ ખરી પડે છે અને પર્ણમાં કાણું કરી દે છે. સફેદ ડાઘ સામાન્ય રીતે ઉપરના પર્ણો પર માર્જિનથી શરુ થઇ અંદરની તરફ આગળ વધે છે. મોર આવ્યા પછીના સમયગાળામાં ઉપરના પર્ણોને ચેપ લાગવાની શકયતા વધારે હોય છે, કારણ કે તે સમયે તેમને વધુ પોષક તત્વોની જરૂર હોય છે. જો સમય પર આ રોગની જાણ થઇ જાય અને પોટેશિયમ દ્વારા તેની સારવાર કરવામાં આવે તો તેને દૂર કરી શકાય છે. પરંતુ જો તેની સારવાર કરવામાં ન આવે તો ઘણા યુવાન પર્ણો ખરી પડે છે અને પાકનું નુકસાન થાય છે.
ભલામણો
જૈવિક નિયંત્રણ
હજી સુધી આ રોગ માટે કોઈ જૈવિક સારવાર શોધાઈ નથી. તેથી તેને ટાળવાના પગલાં અનુસરવા જોઈએ.
રાસાયણિક નિયંત્રણ
જો ઉપલબ્ધ હોય તો નિવારક પગલાંઓ સાથે જૈવિક સારવારનો એક સંકલિત અભિગમ ધ્યાનમાં રાખો. આ રોગની સારવાર માટે ફૂગનાશકો ઉપલબ્ધ છે (પાયરાક્લોસ્ટ્રોબિન, પાય્રાક્લોસ્ટ્રોબિન + મેટોકોઝોલ) પરંતુ સામાન્ય રીતે નિયંત્રણ માટે તેમની ભલામણ કરવામાં આવતી નથી કારણ કે તે આર્થિક રીતે પરવડતા નથી.
તે શાના કારણે થયું?
સ્ટેમ્ફિલિયમ સોલાની ફૂગના દ્વારા આ રોગ થાય છે. વધુ ભેજ, વારંવાર વરસાદ અને લાંબા સમય સુધી દુષ્કાળ જેવું વાતાવરણ તેની હાજરી અને રોગના વિકાસને પ્રોત્સાહન આપે છે. ખાસ કરીને ફૂલો અથવા બૉલ રચના દરમિયાન શારીરિક અથવા પોષક તાણ પણ એક મહત્વનું પરિબળ છે. પોટેશિયમની ઉણપ એ મુખ્ય કારણ છે પરંતુ દુષ્કાળ, જંતુના દબાણ અથવા જમીનમાં નેમાટોડ્સની હાજરી સાથે જોડાયેલ છે. પવન પણ આ ફૂગના બીજકણને અન્ય છોડમાં ફેલાવવામાં મદદ કરે છે. રોગના વિકાસ માટે આશરે ૨૦-૩૦ડિગ્રી સેલ્સિયસનું તાપમાન આદર્શ હોય છે. આ ફૂગ એલ્ટરરિયા અને ક્રેકોસ્પોરાના ફૂગ સાથે રોગ સંકુલની રચના કરી શકે છે અને તે જ ખેતરમાં જોવા મળે છે. વૈકલ્પિક યજમાનોમાં કપાસ, ટમેટા, બટાકાની, મરી, રીંગણ અને ડુંગળીનો સમાવેશ થાય છે.
નિવારક પગલાં
- પોટેશિયમ માટે ખેતરનું પરીક્ષણ શક્ય છે અને જરૂરી હોય તો મૂળ પોષક તત્વોના ભાગ રૂપે આ પોષક તત્વને જમીનમાં નાખો.
- પોટેશિયમની ઓછી આવશ્યકતાવાળા લાંબા ગાળાના છોડની વાવણી કરો.
- રોગના ચિહ્નોની ખાતરી માટે નિયમિતપણે ખેતરની દેખરેખ રાખો.
- સમયસર રીતે (સમયાંતરે માપના પ્રમાણમાં) પોટેશિયમથી સમૃદ્ધ ખાતર નાખો, ખાસ કરીને રેતાળ જમીનમાં નાખો.
- જો જરૂરી હોય તો, મોર આવવાના પ્રથમ ચાર અઠવાડિયા દરમિયાન ફોઈલર લાગુ કરવાની યોજના બનાવો.
- સમસ્યાને ઉકેલવા માટે વધારે પડતું પોટેશિયમ ન નાખો.
- દુષ્કાળના તણાવને ટાળવા માટે નિયમિતપણે સિંચાઈ કરો.
શેર કરો
પ્લાન્ટીક્સ ડાઉનલોડ કરો
