Gossypium
પાણી આપવું
મધ્યવર્તી
ખેતી
સીધું વાવેતર
લણણી
180 - 215 દિવસો
મજૂર
ઓછું
સૂર્યપ્રકાશ
સંપૂર્ણ સૂર્ય
પીએચ મૂલ્ય
5.8 - 8
તાપમાન
15°C - 37°C
ફળદ્રુપતા
મધ્યવર્તી
કપાસ એ માલવેસિયાએ પરિવારનો નાનો છોડ છે, જેનું મૂળ અમેરિકા, ઓસ્ટ્રેલિયા, આફ્રિકા અને ભારત જેવા ઉષ્ણકટિબંધીય અને પેટા-ઉષ્ણકટિબંધીય પ્રદેશોમાં છે. તે તેના રેસા અને તેલીબિયાં માટે 90 થી વધુ દેશોમાં વ્યાપક રીતે ઉગાડવામાં આવે છે. વિવિધ જંગલી કપાસની સૌથી વધુ પ્રજાતિઓ મેક્સિકો, ઓસ્ટ્રેલિયા, અને આફ્રિકામાં જોઈ શકાય છે.
વાવેતર પહેલા 35 સેન્ટિમીટર ઊંડી ખેડ કરવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. તેનાથી બાકી બચેલ પાકના અવશેષો માટીમાં ભળી જાય છે અને, જમીનની રચના સુધારે છે. નિયમિતપણે નીંદણની તપાસ કરવી જોઈએ, અને લણણી પછી ખેતરને આગામી વસંતની વાવણી માટે તૈયાર કરવા લણણી બાદ તરત જ ફરીથી ખેડ કરવી જોઇએ. બિયારણનું વાવેતર 4-5 સે.મી. ઊંડાઈએ કરવું જોઈએ. પ્રતિ હેક્ટર 25 કિલો કપાસીયાના વાવેતર સાથે લગભગ સરેરાશ 200 કિલોગ્રામ પ્રતિ હેક્ટર સંતુલિત ખાતર પૂરું પાડવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. વાવેતર કરતી વખતે એક ચાસમાં, બીજ વચ્ચે સરેરાશ 7.5 સે.મી.નું અંતર રાખવું જોઈએ. 1 હેક્ટર દીઠ 1-2 તંદુરસ્ત મધપૂડા મુકવા એ કપાસ માટે ફાયદાકારક રહે છે. ઓછા વરસાદવાળા વિસ્તારોમાં, કપાસના ખેતરમાં વાવણી પહેલાં અને મોર આવવાથી લઈને ઝીંડવા ફાટે ત્યાં સુધી સિંચાઇ કરવી જોઇએ.
જો જમીનમાંથી પાણી ઝડપથી નીતરી થતું હોય તો, કપાસ લગભગ તમામ પ્રકારની જમીનમાં ઊગી શકે છે. જોકે, વધુ ઉપજ મેળવવા માટે, પૂરતી માટી, કાર્બનિક પદાર્થ અને નાઇટ્રોજન તથા ફોસ્ફરસના મધ્યમ પ્રમાણ વાળી રેતાળ ગોરાળુ જમીન આદર્શ રહે છે. નિયંત્રિત દિશામાં પાણી દૂર થતું હોવાથી ઢાળ બનાવવો એ મદદરૂપ થઈ શકે છે. કપાસના સારા વિકાસ માટે જમીનની પીએચ 5.8 થી 8 વચ્ચેની હોવી જોઈએ, જ્યારે 6 થી 6.5 વચ્ચેની પીએચ શ્રેષ્ઠ હોય છે.
કપાસના છોડને વિકાસ માટે ઝાકળ વિનાનો લાંબો સમયગાળો, ગરમી અને પુષ્કળ સૂર્યપ્રકાશ જરૂર છે. 60 સે.મી. થી 120 સે.મી. જેટલા મધ્યમ વરસાદ સાથે ગરમ અને ભેજવાળી આબોહવા ઇચ્છનીય છે. જો માટીનું તાપમાન 15 ° સે થી નીચે હોય તો માત્ર થોડા જ કપાસિયા અંકુરણ પામે છે. સક્રિય વિકાસ દરમિયાન, 21-37 ° સે હવાનું તાપમાન આદર્શ હોય છે. સરેરાશ કપાસનો છોડ કોઈપણ મોટા નુકસાન વિના થોડા સમય માટે 43 ° સે જેટલા તાપમાને ટકી શકે છે. પરિપકવતાનાં તબક્કે (ઉનાળા) દરમિયાન અને લણણી (પાનખર)ના દિવસોમાં દરમિયાન વારંવાર વરસાદ કપાસની ઉપજ ઘટાડે છે.
Gossypium
પ્લાન્ટિક્સ એપની સાથે તંદુરસ્ત પાક અને વિપુલ ઉપજ મેળવો!
કપાસ એ માલવેસિયાએ પરિવારનો નાનો છોડ છે, જેનું મૂળ અમેરિકા, ઓસ્ટ્રેલિયા, આફ્રિકા અને ભારત જેવા ઉષ્ણકટિબંધીય અને પેટા-ઉષ્ણકટિબંધીય પ્રદેશોમાં છે. તે તેના રેસા અને તેલીબિયાં માટે 90 થી વધુ દેશોમાં વ્યાપક રીતે ઉગાડવામાં આવે છે. વિવિધ જંગલી કપાસની સૌથી વધુ પ્રજાતિઓ મેક્સિકો, ઓસ્ટ્રેલિયા, અને આફ્રિકામાં જોઈ શકાય છે.
પાણી આપવું
મધ્યવર્તી
ખેતી
સીધું વાવેતર
લણણી
180 - 215 દિવસો
મજૂર
ઓછું
સૂર્યપ્રકાશ
સંપૂર્ણ સૂર્ય
પીએચ મૂલ્ય
5.8 - 8
તાપમાન
15°C - 37°C
ફળદ્રુપતા
મધ્યવર્તી
વાવેતર પહેલા 35 સેન્ટિમીટર ઊંડી ખેડ કરવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. તેનાથી બાકી બચેલ પાકના અવશેષો માટીમાં ભળી જાય છે અને, જમીનની રચના સુધારે છે. નિયમિતપણે નીંદણની તપાસ કરવી જોઈએ, અને લણણી પછી ખેતરને આગામી વસંતની વાવણી માટે તૈયાર કરવા લણણી બાદ તરત જ ફરીથી ખેડ કરવી જોઇએ. બિયારણનું વાવેતર 4-5 સે.મી. ઊંડાઈએ કરવું જોઈએ. પ્રતિ હેક્ટર 25 કિલો કપાસીયાના વાવેતર સાથે લગભગ સરેરાશ 200 કિલોગ્રામ પ્રતિ હેક્ટર સંતુલિત ખાતર પૂરું પાડવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. વાવેતર કરતી વખતે એક ચાસમાં, બીજ વચ્ચે સરેરાશ 7.5 સે.મી.નું અંતર રાખવું જોઈએ. 1 હેક્ટર દીઠ 1-2 તંદુરસ્ત મધપૂડા મુકવા એ કપાસ માટે ફાયદાકારક રહે છે. ઓછા વરસાદવાળા વિસ્તારોમાં, કપાસના ખેતરમાં વાવણી પહેલાં અને મોર આવવાથી લઈને ઝીંડવા ફાટે ત્યાં સુધી સિંચાઇ કરવી જોઇએ.
જો જમીનમાંથી પાણી ઝડપથી નીતરી થતું હોય તો, કપાસ લગભગ તમામ પ્રકારની જમીનમાં ઊગી શકે છે. જોકે, વધુ ઉપજ મેળવવા માટે, પૂરતી માટી, કાર્બનિક પદાર્થ અને નાઇટ્રોજન તથા ફોસ્ફરસના મધ્યમ પ્રમાણ વાળી રેતાળ ગોરાળુ જમીન આદર્શ રહે છે. નિયંત્રિત દિશામાં પાણી દૂર થતું હોવાથી ઢાળ બનાવવો એ મદદરૂપ થઈ શકે છે. કપાસના સારા વિકાસ માટે જમીનની પીએચ 5.8 થી 8 વચ્ચેની હોવી જોઈએ, જ્યારે 6 થી 6.5 વચ્ચેની પીએચ શ્રેષ્ઠ હોય છે.
કપાસના છોડને વિકાસ માટે ઝાકળ વિનાનો લાંબો સમયગાળો, ગરમી અને પુષ્કળ સૂર્યપ્રકાશ જરૂર છે. 60 સે.મી. થી 120 સે.મી. જેટલા મધ્યમ વરસાદ સાથે ગરમ અને ભેજવાળી આબોહવા ઇચ્છનીય છે. જો માટીનું તાપમાન 15 ° સે થી નીચે હોય તો માત્ર થોડા જ કપાસિયા અંકુરણ પામે છે. સક્રિય વિકાસ દરમિયાન, 21-37 ° સે હવાનું તાપમાન આદર્શ હોય છે. સરેરાશ કપાસનો છોડ કોઈપણ મોટા નુકસાન વિના થોડા સમય માટે 43 ° સે જેટલા તાપમાને ટકી શકે છે. પરિપકવતાનાં તબક્કે (ઉનાળા) દરમિયાન અને લણણી (પાનખર)ના દિવસોમાં દરમિયાન વારંવાર વરસાદ કપાસની ઉપજ ઘટાડે છે.